یکی از رایجترین بیماریهای زنانه عفونتهای واژن است و متداولترین شکل این عفونتها واژینوز نام دارد. واژینوز باکتریایی نوعی التهاب واژن است که در اثر رشد بیش از حد باکتریهایی که به طور طبیعی در واژن یافت میشود، ایجاد میشود. در این شرایط عامل باکتریایی باعث بر هم خوردن تعادل طبیعی میزان باکتریهای واژن میشود. ما در این مقاله قصد داریم به دلایل و علائم ایجاد واژینوز باکتریال و نحوه تشخیص و درمان آن بپردازیم.
عناوین اصلی
Toggleواژینوز باکتریال چیست؟
نوعی عفونت زنانه است که عامل اصلی ایجاد آن نوعی باکتری است و گاهی با واژینیت اشتباه گرفته میشود. در داخل واژن به صورت طبیعی باکتریهایی وجود دارند که در صورت بر هم خوردن تعادل تعداد آنها و رشد بیش از اندازه باکتریهای مضر در واژن، واژینوز ایجاد میشود.
زنان در سنین باروری بیشتر در معرض ابتلا به واژینوز باکتریایی هستند، با این حال این بیماری میتواند زنان را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد. علت ابتلا به واژینوز باکتریایی به طور کامل شناخته نشده است، اما برخی از فعالیتها، مانند رابطه جنسی محافظت نشده یا دوش واژن مکرر، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد. در ادامه با علائم بیماری واژینوز باکتریال آشنا میشویم.
علائم واژینوز باکتریال
این بیماری نیز مانند سایر بیماریها نشانههایی دارد که در صورت وجود آنها میتوان سریعتر به تشخیص دست پیدا کرد. علائم و نشانههای واژینوز باکتریایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترشحات رقیق، خاکستری، سفید یا سبز واژن
- بوی بسیار نامطبوع شبیه بوی ماهی از واژن
- خارش واژن
- سوزش در هنگام ادرار
با این حال ممکن است بسیاری از زنان مبتلا هیچ علائمی را مشاهده نکرده و یا همزمان یک یا چند علامت را داشته باشند. بنابراین توصیه میشود با وجود هریک از علائم یاد شده با مراجعه به پزشک متخصص زنان در اسرع وقت اولین قدم برای درمان بیماری برداشته شود. معاینات دورهای توسط پزشک زنان نیز میتواند یکی از راههای تشخیص زودهنگام بیماری باشد.
برای واژینوز باکتریال چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت وجود هریک از شرایط زیر بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه شود:
- اخیراً ترشحات واژن شما زیاد و بدبو و همراه با تب است. پزشک میتواند به تعیین علت و شناسایی علائم و نشانهها کمک کند.
- قبلاً عفونتهای واژن داشتهاید، اما رنگ و قوام ترشحات شما این بار متفاوت به نظر میرسد.
- شما رابطه جنسی با یک یا چند شریک جنسی داشتهاید. گاهی اوقات، علائم و نشانههای عفونت مقاربتی مشابه علائم واژینوز باکتریایی است.
- عفونت قارچی داشتهاید و با خوددرمانی با داروهای بدون نسخه علائم این بیماری در شما باقی مانده است.
علل ایجاد بیماری واژینوز باکتریال
واژینوز باکتریایی ناشی از رشد بیش از حد یکی از چندین باکتری است که به طور طبیعی در واژن شما وجود دارد. معمولاً در حالت نرمال و شرایط طبیعی تعداد باکتریهای “خوب” (لاکتوباسیلها) از باکتریهای “بد” (بی هوازی) بیشتر است. اما اگر تعداد باکتریهای بیهوازی بیش از حد باشد، تعادل طبیعی میکرو ارگانیسمها را در واژن شما بر هم میزند و باعث ایجاد واژینوز باکتریایی میشود.
بیشتر بخوانید: بوی بد واژن، علت و درمان
چه عواملی باعث خطرناک شدن واژینوز باکتریال میشود؟
اگرچه عفونت زنان یک بیماری شایع و کمتر خطرناک است که هر زنی آن را تجربه میکند، اما در برخی شرایط این بیماری میتواند خطرناک و تهدیدکننده سلامت و زندگی یک زن گردد. عوامل خطر برای واژینوز باکتریایی عبارتند از:
داشتن چندین شریک جنسی یا یک شریک جنسی جدید: پزشکان به طور کامل ارتباط بین فعالیت جنسی و واژینوز باکتریایی را تأیید نمیکنند، اما این وضعیت بیشتر در زنانی رخ میدهد که چندین شریک جنسی دارند یا رابطه با یک شریک جنسی جدید شروع کردهاند. واژینوز باکتریایی نیز در زنانی که رابطه جنسی با هم جنس خود دارند بیشتر اتفاق میافتد.
دوش واژینال مکرر: شستشوی واژن با آب یا یک ماده پاککننده (دوش) تعادل طبیعی واژن شما را بر هم میزند. این کار میتواند منجر به رشد بیش از حد باکتریهای بیهوازی شود و در نهایت ابتلا به واژینوز باکتریایی شود. از آنجایی که واژن خود دارای یک محیط تمیز شونده است، استفاده از دوش واژینال واقعاً ضروری نیست.
کمبود طبیعی باکتری لاکتوباسیل: اگر محیط طبیعی واژن شما به اندازه کافی باکتری لاکتوباسیل خوب تولید نکند، احتمال ابتلا به واژینوز باکتریایی در شما بیشتر خواهد بود.
عوارض بیماری واژینوز باکتریال
بیماری واژینوز باکتریایی معمولاً با عوارض خاصی همراه نیست. اما گاهی اوقات، ابتلا به واژینوز باکتریایی ممکن است منجر به موارد زیر شود:
عفونتهای مقاربتی: ابتلا به واژینوز باکتریایی زنان را مستعد ابتلا به عفونتهای مقاربتی مانند HIV، ویروس هرپس سیمپلکس، کلامیدیا یا سوزاک میکند. اگر HIV دارید، واژینوز باکتریایی احتمال انتقال ویروس را به همسر یا شریک جنسی شما افزایش میدهد.
خطر عفونت بعد از جراحی زنان: ابتلا به واژینوز باکتریایی ممکن است خطر ابتلا به عفونت پس از جراحی را پس از عملهایی مانند هیسترکتومی یا اتساع و کورتاژ (D&C) افزایش دهد.
بیماری التهابی لگن (PID): واژینوز باکتریایی گاهی اوقات میتواند باعث PID، عفونت رحم و لولههای فالوپ شود که در این صورت با خطر ناباروری همراه خواهد بود.
زایمان زودرس در زنان باردار: واژینوز باکتریایی با زایمان زودرس و نوزادان کم وزن مرتبط است.
به زنان باردار توصیه میشود خطرات عفونت واژن در بارداری را جدی بگیرند. شناسایی عفونت های رایج در بارداری بسیار مهم است و لازم است در دوران بارداری به طور مداوم تحت نظر پزشک متخصص زنان باشند.
راههای جلوگیری از ابتلا به واژینوز باکتریال
اگرچه این بیماری نوعی عفونت رایج در زنان محسوب میشود اما روشهایی وجود دارد که به کمک آنها میتوان از ابتلا به واژینوز باکتریال پیشگیری کرد. بهترین روشها برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری عبارتند از:
تحریک واژن را به حداقل برسانید: از صابونهای ملایم و بدون بو و تامپونها یا پدهای بدون بو استفاده کنید.
عدم استفاده از دوش واژینال: واژن شما به غیر از استحمام معمولی نیازی به پاکسازی ندارد. دوش مکرر تعادل میزان باکتریهای واژن را مختل میکند و ممکن است خطر عفونت واژن را افزایش دهد. باید به این نکته نیز اشاره کنیم که دوش واژینال، عفونت واژن را از بین نمیبرد.
از ابتلا به عفونت مقاربتی اجتناب کنید: در رابطه جنسی حتماً از کاندوم لاتکس مردانه استفاده کنید و تعداد شرکای جنسی خود را محدود کنید تا خطر ابتلا به عفونتهای مقاربتی را به حداقل برسانید. همچنین اقدامات بهداشتی بعد از هر نزدیکی را جدی بگیرید.
بیشتر بخوانید: علت خارش واژن چیست و راههای درمان آن چیست؟
تشخیص و درمان عفونت واژینوز باکتریال در زنان
عفونت واژینوز باکتریال یک بیماری عفونی زنان است که اکثر بانوان در سن باروری دست کم یک بار آن را تجربه میکنند. این بیماری عفونی با منشأ باکتریایی با علائمی چون سوزش و خارش واژن، ترشحات غیر طبیعی و بدبو، التهاب و… همراه است. از آنجایی که ممکن است گاهی این بیماری بدون هیچ علامت مشخصی باشد بهتر است برای تشخیص و درمان قطعی آن به پزشک متخصص زنان مراجعه شود. ما در این مقاله به روشهای تشخیص و درمان بیماری عفونت واژینوز باکتریایی اشاره میکنیم.
تشخیص بیماری واژینوز باکتریایی
همانطور که اشاره کردیم بیماری واژینوز باکتریایی ممکن است با علائمی چون ترشحات رقیق، خاکستری، سفید یا سبز واژن، بوی بسیار نامطبوع شبیه بوی ماهی از واژن، خارش واژن و سوزش در هنگام ادرار همراه باشد. همچنین ممکن است فرد مبتلا هیچ علامت مشخصی نداشته باشد. بنابراین در اغلب موارد تشخیص این بیماری در زمان معاینات دورهای توسط پزشک زنان و یا بروز یکی از علائم قطعیت مییابد. با این حال بهترین راه برای تشخیص قطعی و اقدام به درمان در بیماری واژینوز باکتریال مراجعه به پزشک متخصص زنان است.
معمولاً برای تشخیص بیماری واژینوز باکتریایی، پزشک ممکن است این مراحل را طی کند:
درباره سابقه پزشکی شما سؤال بپرسد: پزشک شما ممکن است در مورد هرگونه عفونت واژن قبلی یا عفونتهای مقاربتی از شما سؤال کند.
معاینه لگن را انجام میدهد: در طول معاینه لگن، پزشک به صورت بصری واژن شما را از نظر علائم عفونت معاینه میکند و در حالی که با دست دیگر روی شکم شما فشار میآورد، دو انگشت را وارد واژن میکند تا اندامهای لگنی شما را برای علائمی که ممکن است نشاندهنده بیماری باشد، بررسی کند.
نمونهای از ترشحات واژن میگیرد: این کار ممکن است برای بررسی رشد بیش از حد باکتریهای بیهوازی در فلور واژن انجام شود. پزشک شما ممکن است ترشحات واژن را زیر میکروسکوپ بررسی کند و به دنبال سلولهای مورد نظر عامل ایجاد واژینوز باکتریایی باشد، در صورت ابتلا به این بیماری، سلولهای واژن پوشیده از باکتریهایی است که نشانهای از واژینوز باکتریایی هستند.
PH واژن شما را بررسی میکند: پزشک شما ممکن است اسیدیته واژن را با قرار دادن یک نوار تست pH در واژن شما بررسی کند. مقدار PH واژن ۴. ۵ یا بالاتر نشانه واژینوز باکتریایی است.
درمان واژینوز باکتریایی
بعد از این که پزشک معالج در مورد بیماری شما به تشخیص قطعی برسد یک یا چند روش درمانی زیر را بسته به میزان عفونت برای شما به کار خواهد گرفت. درمانهای دارویی شامل:
مترونیدازول (Flagyl، Metrogel-Vaginal، و… ):
این دارو ممکن است به صورت قرص و به شیوه خوراکی مصرف شود. مترونیدازول همچنین به صورت ژل موضعی موجود است که آن را داخل واژن قرار میدهند. برای کاهش خطر ناراحتی معده، درد شکم یا حالت تهوع در حین استفاده از این دارو، از مصرف الکل در طول درمان و حداقل یک روز پس از اتمام درمان اجتناب کنید. همچنین توصیه میشود برای دریافت نتیجه بهتر دستورالعملهای روی محصول را بررسی کنید.
بیشتر بخوانید: علت عفونت قارچی واژن و روشهای درمان آن
کلیندامایسین (Cleocin، Clindesse و… ):
این دارو به صورت کرمی موجود است که داخل واژن قرار میگیرد و به صورت موضعی استفاده میشود. کرم کلیندامایسین ممکن است کاندوم های لاتکس را در طول درمان و حداقل سه روز پس از قطع استفاده از کرم ضعیف کند. بنابراین در زمان استفاده از کلیندامایسین به این نکته توجه داشته باشید.
تینیدازول (تینداماکس):
این دارو به صورت خوراکی مصرف میشود. تینیدازول مانند مترونیدازول خوراکی است و پتانسیل بروز ناراحتی معده و حالت تهوع را به همراه دارد، بنابراین در طول درمان و حداقل تا سه روز پس از اتمام درمان از مصرف الکل خودداری کنید.
سکنیدازول (Solosec):
این آنتی بیوتیکی است که شما به صورت خوراکی در یک دوز مصرف میکنید. این دارو به صورت یک بسته گرانول است که روی یک غذای نرم مانند پودینگ یا ماست پاشیده و میل میشود. مخلوط تهیه شده را باید ظرف ۳۰ دقیقه میل کنید، مراقب باشید که گرانولها را خرد نکنید یا نجوید.
در حالت کلی نیازی به درمان شریک جنسی مردی که همسر او به عفونت واژینوز باکتریال دچار شده است نخواهد بود، با این حال در مواردی ممکن است واژینوز باکتریایی به شریک جنسی نیز منتقل شود. در این شرایط، در صورت بروز علائم بهتر است که شریک جنسی نیز به دنبال آزمایش و در صورت نیاز درمان باشد. تشخیص قطعی بیماری و آغاز درمان آن برای کمک به کاهش خطر زایمان زودرس یا کم وزنی نوزاد در زمان تولد برای زنان باردار با علائم عفونت واژینوز باکتریال بسیار مهم است.
بهتر است که داروی تجویز شده را کامل مصرف کرده و ژل را تا زمانی که پزشک شما مشخص کرده است استفاده نمایید. حتی توصیه میشود تا زمانی که همه علائم بیماری شما از بین رفته است نیز درمان را قطع نکنید. قطع زودهنگام درمان ممکن است خطر عود بیماری را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: علت خشکی واژن چیست؟
عود واژینوز باکتریال
عود واژینوز باکتریایی علیرغم درمان، در عرض ۳ تا ۱۲ ماه عادی است. محققان در حال بررسی درمانهایی برای واژینوز باکتریایی عودکننده هستند. اگر علائم شما بلافاصله پس از درمان عود کرد، با پزشک خود در مورد درمان صحبت کنید. یکی از اصلیترین گزینههای درمان طولانی مدت، استفاده از مترونیدازول است.
یکی از روشهای پیشگیری از این بیماری نیز درمان کلونیزاسیون لاکتوباسیلوس است که در آن تلاش میشود تعداد باکتریهای خوب واژن افزایش یابد و یک محیط باکتریایی متعادل در واژن ایجاد کند که احتمالاً با خوردن انواع خاصی از ماست یا سایر غذاهای حاوی لاکتوباسیل انجام میشود. در حالی که تحقیقات کنونی نشان میدهد که ممکن است پروبیوتیک درمانی فوایدی داشته باشد، تحقیقات بیشتری در مورد این موضوع باید انجام گیرد.
کلام آخر
عفونت واژینوز باکتریال یک نوع بیماری عفونی زنانه است که اکثر زنان در سنین باروری دست کم یک بار آن را تجربه میکنند. این بیماری علائم مشخصی دارد که به تشخیص به موقع و اقدام برای درمان کمک میکند. برای درمان قطعی عفونت واژینوز باکتریال نیاز است که تشخیص قطعی بیماری صورت گیرد. برای این منظور باید به پزشک متخصص زنان مراجعه شود. معمولاً پزشک با استفاده از معاینات بالینی، سابقه ابتلا و آزمایشات تکمیلی به تشخیص دقیق دست پیدا کرده و یکی از روشهای درمانی که در مقاله به آنها اشاره کردیم را بر میگزیند. بهتر است که با رعایت بهداشت فردی و روشهای پیشگیری، از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد.
توضیحات ویدیویی دکتر سعیده اسدی درباره درمان عفونت دستگاه تناسلی
برگرفته از:
https://www.cdc.gov/std/bv/stdfact-bacterial-vaginosis.htm
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/3963-bacterial-vaginosis
https://www.medicalnewstoday.com/articles/184622
یک پاسخ
عالی بود مرسی