چرا باید ماموگرافی انجام دهیم؟

ماموگرافی چیست؟

با توجه به آمار بالای سرطان سینه ای که در کل دنیا وجود دارد٬ نیاز به دستگاههای تشخیص زود هنگام سرطان سینه ایجاد شد. در گذشته افراد زیادی به دلیل ابتلا به سرطان سینه جان خود را از دست می دادند که علت اصلی آن، تشخیص دیرهنگام بیماری و گسترش بیماری بود. امروزه با پیشرفت ابزارهای پزشکی، آمار مرگ و میر ناشی از سرطان پستان کاهش چشم گیری داشته است.

ویژگی های ماموگرافی

• یکی از پرکاربرد ترین و دقیق ترین شیوه های تصویربرداری از سینه است
• ابزاری است که می تواند سرطان سینه را تا حدود ۱۰ سال قبل از بروز بیماری نشان دهد
• یک روش تصویر برداری که عکس رادیوگرافی ساده از پستان ها می گیرد
• در این روش از اشعه ایکس با دوز پایین برای عکس برداری استفاده می شود
• مدت زمان انجام آن حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه به طول می انجامد
• برخی دستگاه ها به حالت ایستاده کار میکنند و برخی به حالت خوابیده هستند
• ماموگرافی یا به قصد تشخیص بیماری استفاده میشود و یا به قصد غربالگری

هنگام بروز علائمی چون احساس توده، درد، فرورفتگی نوک سینه (پستان) یا ترشح خونی از سینه٬ ماموگرافی از نوع تشخیصی است که البته فرق زیادی با غربالگری ندارد. تنها ممکن است در کنار ماموگرافی، ام. آر. آی (M.R.I) و نمونه برداری نیز انجام شود.

ماموگرافی از چه سنی و در چه فاصله زمانی باید انجام شود؟

جواب این سوال بستگی به سابقه فامیلی سرطان پستان در بستگان نزدیک یا دیگر انواع سرطان مانند رحم و تخمدان در فامیل شما و خود شما، دارد

• از سن ۴۰ سالگی علاوه بر معاینه سینه باید از یک شیوه تصویر برداری نیز استفاده شود که بهترین آن ماموگرافی است
• بنا به شرایط، ممکن است در سنین پایین تر از دیگر روش های تصویر برداری مانند سونوگرافی و یا MRI استفاده شود
• در برخی مطالعات جدیدتر توصیه شده است که ماموگرافی از سن ۳۵ سالگی شروع شود
• بنا به تشخیص پزشک و بر اساس سابقه ابتلای اقوام نزدیک بیمار به سرطان سینه٬ ماموگرافی در سنین پایین تر انجام میشود
• انجام ماموگرافی٬ یک سال در میان یا هر ۲-۴ سال یکبار باید تکرار شود
• خانم های زیر ۳۵ سال نیز توصیه می شود که از سن ۲۵ سالگی معاینات سینه را انجام دهند
• خانم هایی هم که دارای ایمپلنت در سینه های خود هستند نیز حتما باید ماموگرافی انجام دهند

خانم هایی که سینه هایشان بافت متراکم تری دارد نیاز به بررسی دقیق تری خواهند داشت به دلیل سخت بودن تشخیص موارد مشکوک موجود در پستان، به همین دلیل ممکن است پزشک از روش های تصویر برداری دیگری نیز بهره بگیرد.

ماموگرافی چگونه انجام میشود؟

1. دستگاه ماموگرافی٬ شبیه یک جعبه مستطیل شکل عمودی است که اشعه ایکس میتاباند. یک تکنسین متخصص ماموگرافی پستان فرد را در دستگاه ماموگرافی در جهت خاص قرار داده و تنظیم می کند.
2. پستان روی یک صفحه مخصوص قرار گرفته و توسط صفحه ای پلکسی گلس و یا از جنس پلاستیک ویژه از بالا تحت فشار قرار می گیرد. تکنسین به تدریج فشار وارده روی پستان فرد را افزایش می دهد تا به میزان مطلوب برسد.
3. بیمار باید در این چند لحظه انجام ماموگرافی٬ ثابت و بی حرکت باقی بماند تا تصویربرداری تمام شود.

علت فشار به روی پستان

• فشار برای کاهش ضخامت بافت پستان است تا حد امکان
• پخش شدگی بافت پستان٬ موارد کوچک و غیرطبیعی ای که ممکن است از نظر دور بماند را نشان میدهد
• هرچه پستان پخش تر باشد٬ دوز دریافتی اشعه ایکس کمتر میشود
• شفافیت تصویر بهتر میشود

انجام ماموگرافی دردناک است؟

دستگاه ماموگرافی برای عکس برداری از سینه شما مقداری آن را فشار میدهد تا بافت پستان کاملا در تصویر واضح بیفتد؛ که این فرایند کمی دردناک است. برخی زنان ممکن است بنا به شرایطی مانند حساسیت بیشتر در پستان بخصوص در اوایل قاعدگی یا به دلیل بزرگ بودن پستان ها، نسبتا درد بیشتری را تجربه کنند که زمان کمی این درد طول می کشد.

برای کاهش درد ماموگرافی چه کنیم؟

• حدود ۱ ساعت قبل انجام ماموگرافی، از قرص های مسکنی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده نمایید
• همچنین می توانید از چسب ها پوستی یا ژل لیدوکایین استفاده کنید
• ترجیحا در زمانی این تصویر برداری را انجام دهید که سینه های شما نسبت به درد حساسیت کمتری داشته باشد (یک هفته یا ۱۰ روز پس از اتمام قاعدگی) در هنگام خونریزی به دلایل هورمونی سینه های شما دردناک است.

سونوگرافی بهتر است یا ماموگرافی؟

در سینه های متراکم و سفت باید به همراه ماموگرافی، سونوگرافی نیز انجام شود تا تشخیص بهتری صورت گیرد. در واقع سونوگرافی یک روش تکمیلی محسوب می شود و برای تشخیص سرطان سینه به تنهایی کاربرد ندارد و در کنار ماموگرافی نتیجه کامل تری حاصل میشود.

آمادگی های قبل از انجام ماموگرافی چیست؟

• زیر بغلتان از مواد معطر نزنید
• از هر گونه پودر بدن و کرمی روی سینه و یا زیربغل خودداری کنید.
  دقت دستگاه ماموگرافی برای تشخیص موارد مشکوک در سینه بسیار بالا است، هر گونه ماده اضافی ممکن است باعث بروز اختلال و اشتباه در تشخیص دستگاه شود.
• اگر باردار و یا در دوران شیردهی به نوزاد هستید٬ قبل از انجام ماموگرافی سینه با پزشک خود صحبت کنید.
  هرچند دوز استفاده از اشعه ایکس در این شیوه از عکس برداری پایین است اما مشاوره با پزشک ضروری است.

عوارض ماموگرافی

اشعه مورد استفاده در این روش تصویر برداری، اشعه ایکس است. در بعضی تحقیقات٬ این اشعه برای خانمهای که زیر سن ۲۰ سال هستند و دارای سابقه سرطان سینه در اقوام نزدیک هستند دریافت اشعه ماموگرافی می تواند میزان بروز سرطان سینه را اندکی افزایش دهد. در این صورت٬ طبق نظر پزشک، از دیگر روش های تصویربرداری در این سنین استفاده میشود.

در مجموع میزان اشعه ماموگرافی و فواصل زمانی تکرار آن در سنین بالای ۴۰ سال خطر قابل توجه نخواهد داشت.

– بسیاری از خانم ها ممکن است بعد از انجام ماموگرافی مضطرب و نگران شوند.

• در اکثر نتایج ماموگرافی که به صورت مشکوک گزارش می شوند درصد بسیار کمی از آنها مشکوک است که اکثر مواقع نیز گزارشی از تغییرات خوش خیم پستان است.
• اکثرا شامل تغییرات فیبروکیستیک پستان (که تغییر طبیعی تلقی می شود و اکثرا با درد پستان همراه است) و کیست ها هستند که نگران کننده نیست.

اگر نگاهی به آمارهای بهبودی و کنترل سرطان پستان بیاندازید متوجه می شوید که تشخیص زود هنگام بیماری تاثیر بسیار مثبتی در روند بهبود این بیماری داشته است.

پس از آماده شدن نتیجه ماموگرافی٬ به پزشک خود مراجعه کنید که تفسیر جواب ماموگرافی را انجام دهد و نتایج یافته ها را با معاینه بالینی تطبیق دهد و در نهایت تاریخ بعدی تصویربرداری را مشخص نماید.

تفسیر جواب ماموگرافی

اگر نتیجه ماموگرافی مثبت باشد یعنی یک توده مشکوک را تشخیص دهد، باید جهت بررسی بیشتر در پاتولوژی٬نمونه برداری انجام شود. اگر مشکل فرد٬ سرطان باشد٬ احتمال عود بعد از درمان یا ابتلای سینه سالم به سرطان، وجود دارد. در چنین شرایطی اهمیت ماموگرافی غربالگری بعد از درمان سرطان چندبرابر می شود.