سرطان تخمدان چیست؟ علائم و درمان آن

سرطان تخمدان٬ از دیگر بیماری ها و سرطان های مربوط به زنان است که خیلی علت مشخصی ندارد٬ برخی علائم مانند نفخ شکم و فشار و درد در همگی مشترک است اما برخی علائم در همه دیده نمیشود که در این مقاله به آن میپردازیم.

تعریف سرطان تخمدان و انواع آن

سرطان تخمدان (Ovarian Cancer) سرطانی است که در تخمدان اتفاق میفتد. زنان دو عدد تخمدان دارند که در دو طرف رحم‌شان قرار گرفته است.

هر کدام از تخمدان‌ ها به‌ اندازه یک بادام است. وظیفه‌ تخمدان‌ها تولید تخمک و هورمون‌های استروژن و پروژسترون است. معمولا سرطان تخمدان تا زمانی‌ که به لگن و شکم گسترش نیابد، شناسایی نمی‌ شود.

درمان سرطان تخمدان در این مرحله دشوارتر می شود و اغلب، سرطان تخمدان در این مرحله با خطر مرگ و میر همراه است. احتمال درمان موفقیت‌آمیز سرطان تخمدان در مراحل اولیه که سرطان محدود به تخمدان است، بیشتر است.

معمولا از جراحی و شیمی‌ درمانی برای درمان سرطان تخمدان استفاده می‌شود. سرطان تخمدان در بیش از ۲۲،۰۰۰ زن در سال ۲۰۱۷ تشخیص داده شده است و ۱۴،۰۰۰ زن در اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

انواع سرطان تخمدان 

نوع سرطان تخمدان، به نوع سلولی بستگی دارد که سرطانی شدن از آن شروع می‌شود.
انواع سرطان‌های تخمدان عبارتند از:

1. تومورهای اپیتلیال (سلول‌های پوششی)
2. تومورهای استرومال
3. تومورهای سلول جنسی (ژرم سل)
4. تومورهای متاستاتیک

در ادامه به توضیح هریک میپردازیم.

۱- تومورهای اپیتلیال (سلول‌های پوششی)

این سرطان از لایه‌ی نازکِ بافتی که سطح خارجی تخمدان را می‌پوشاند، آغاز می‌شود.

تقریبا ۹۰٪ سرطان‌های تخمدان به‌دلیل تومورهای اپیتلیال اتفاق می افتد.

۲- تومورهای استرومال

این نوع سرطان در قسمتی از تخمدان آغاز می‌شود که سلول‌های تولیدکننده‌ی هورمون‌ها در آنجا قرار گرفته اند. این تومورها را می‌توان نسبتا زودتر تشخیص داد. تقریبا ۷٪ تومورهای تخمدان، استرومال می باشند.

۳- تومورهای سلول جنسی (ژرم سل)

این نوع سرطان در سلول‌های تولیدکننده‌ی تخمک آغاز می‌شود. ابتلا به این نوع، نادر است و معمولا در زنان جوان‌تر اتفاق می‌افتد.

۴- تومورهای متاستاتیک

5% از سرطان های تخمدان احتمال درگیری سایر ارگان های بدن را نیز دارد که ارگان هایی که در آن ها احتمال درگیری بالاتر است. شامل: روده بزرگ، پستان ها، معده و لوزالمعده است.

بیشتر بخوانید: انواع کیست‌ تخمدان

علائم سرطان تخمدان چیست؟

پیش تر در مورد ۵ علامت و علائم سرطان تخمدان که نمیشناسید را به تفصیل شرح داده ایم. در اینجا به صورت کلی نگاهی به این علائم و علائمی که کمتر شایع می باشند، می اندازیم.

علائم سرطان تخمدان در مراحل ابتدایی

• نفخ شکم و فشار و درد
• سیری غیرطبیعی پس از خوردن غذا
• وجود مشکل در غذا خوردن
• افزایش میزان ادرار
• افزایش تمایل به ادرار کردن

سایر علائمی که می توانند در برخی افراد دیده شوند و لزوما وجود آنها در افراد نشانه ابتلا به بیماری نیست:

• خستگی
• سوء هاضمه
• تهوع و استفراغ
• سوزش سر دل
• یبوست
• قاعدگی های نامنظم
• درد پشت و کمر
• نزدیکی دردناک

عواملی موثر در افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان

علت دقیق سرطان تخمدان همانند بسیاری دیگر از انواع سرطان هنوز ناشناخته است. اما این عوامل می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند:

• سابقه‌ی خانوادگی سرطان تخمدان (ترجیحا در بستگان نزدیک)
• جهش ژنتیکی ژن‌های مربوط به سرطان تخمدان، مانند BRCA۱ یا BRCA۲
• سابقه‌ سرطان سینه، سرطان رحم یا کولون در خود فرد
• اندومتریوز
• استفاده از بعضی داروهای باروری یا درمان‌های هورمونی
• عدم بارداری
• چاقی
• سابقه رادیوتراپی در ناحیه لگن
• بالا بودن سن نیز می تواند از دیگر عوامل خطر باشد.

بیش‌ تر موارد سرطان تخمدان بعد از یائسگی رخ می دهند.

این سرطان ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. ولی بیشتر در ۵۰ تا ۶۰ سالگی بروز پیدا می‌کند. ممکن است این سرطان بدون وجود هیچ کدام از این عوامل خطری که در بالا ذکر شد، ایجاد شود.

در نتیجه، داشتن هر یک از این عوامل خطر لزوما به معنی این نیست که شما به سرطان تخمدان مبتلا خواهید شد.

درجات سرطان تخمدان

تعیین درجه و گستردگی سرطان‌ به پزشک معالج شما کمک می‌کند تا درمورد گزینه‌های درمان‌، تصمیم‌ بهتری گرفته شود.

• مرحله‌ی اول: سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود داشته باشد
• مرحله‌ی دوم: سرطان به سایر نقاط لگن دست اندازی کرده باشد
• مرحله‌ی سوم: سرطان به شکم گسترش یافته باشد
• مرحله‌ی چهارم: سرطان به خارج از محدوده شکم نیز گسترش پیدا کرده باشد.

تشخیص سرطان تخمدان

سرطان تخمدان چگونه تشخیص داده میشود؟ برای تشخیص سرطان تخمدان مجموعه ای از معاینات و بر اساس یافته های معاینه، آزمایش ها و برخی تصویربرداری ها مورد نیاز است. این سرطان در اکثر موارد، در مرحله پیشرفته بیماری (مرحله 3 یا 4) تشخیص داده می شود.

شاید به این دلیل که علائم بیماری، به ویژه در مراحل اولیه، اغلب پر سر و صدا و شدید نیستند و عموما به صورت مبهم بروز می­کنند. در اغلب موارد، سرطان در معاینات معمول لگن تشخیص داده نمی شود، مگر اینکه بزرگی تخمدان توجه پزشک را جلب کند.

اگر سرطان به موقع داده شود، به خوبی قابل درمان است و فرد مبتلا شانس بیشتری برای زندگی دارد. پس نتیجه می گیریم که، یک خانم باید به علائمی که بدنش به وجود می آید توجه ویژه ای داشته باشد و آن ها را جدی بگیرد.

گاه پرسیده میشود میشود که:

آیا تشخیص سرطان تخمدان با پاپ اسمیر امکان پذیر است؟

پاسخ این سوال خیر است، زیرا خیلی سلولهای سرطان تخمدان به ندرت در طول تست پاپ اسمیر دیده میشوند، بنابرین راه مطمئنی برای تشخیص این بیماری نیست.

با توجه به این که تست غربالگری قطعی برای تشخیص سرطان تخمدان وجود ندارد، اما آزمایش های زیر را میتوان برای بانوانی که در معرض خطر بالایی هستند، انجام داد.

بیشتر بخوانید: آیا تنبلی تخمدان باعث چاقی میشود؟

۱- معاینه لگن

• خانم های 18 سال و بالاتر باید معاینه واژینال انجام دهند.
• در بانوان 35 سال و بالاتر معاینه رکتوواژینال سالانه انجام می شود.

در این معاینه، پزشک به طور همزمان انگشتان دست را در واژن و مقعد (راست روده) وارد میکند تا هرگونه تورم غیرطبیعی و تندرنس (احساس درد در بدن به دنبال فشار دادن همان نقطه) مشخص شود.

۲- سونوگرافی ترانس واژینال

این سونوگرافی با استفاده از یک ابزار کوچک در واژن انجام می شود و به ویژه برای بانوانی مناسب است که در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند و یا معاینه لگن در آنها غیر طبیعی بوده است.

۳- آزمون CA-125

این آزمایش خون سطح CA-125، (پروتئین تولید شده توسط سلولهای سرطانی تخمدان)، را اندازه  گیری می کند که این شاخص در خون افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان تخمدان هستند و یا معاینه لگنی غیرطبیعی دارند، افزایش می یابد.  اگر چه CA-125 آزمایش مهمی به شمار می آید اما همیشه نشان دهنده بیماری نیست.

در برخی بیماریهای غیر سرطانی تخمدان نیز، مقدار این پروتئین افزایش می یابد و در برخی انواع سرطان سطح کافی این پروتئین تولید نشده و در نتیجه مقدار آن در آزمایش مثبت نخواهد بود.

به همین دلیل CA-125 همواره به عنوان تست غربالگری برای افرادی که در معرض خطر متوسط سرطان تخمدان هستند، استفاده نمی شود. چنانچه جواب هر کدام از آزمایش های انجام شده، مثبت باشد، خانم باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کند تا CT اسکن انجام و نتایج آزمایش ها ارزیابی گردند.

با این حال، تنها راه تشخیص دقیقتر سرطان تخمدان، بیوپسی است، فرایندی که در آن دکتر از توده، نمونه برداری می کند و نمونه را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار میدهد.

درمان سرطان تخمدان

پزشک شما پس از بررسی کامل نتایج آزمایشات و تصویربرداری ها شما تصمیم به انتخاب گزینه مناسب درمانی شما می گیرد که می تواند:

• شیمی درمانی
• رادیوتراپی یا پرتو درمانی
• جراحی برای جلوگیری از گسترش سرطان و حذف تومور
• درمان هدفمند
• هورمون درمانی باشد.

جراحی درمان اصلی سرطان تخمدان است. هدف از جراحی حذف تومور است، اما هیسترکتومی یا برداشتن رحم ضرورت دارد.

همچنین ممکن است پزشک‌ شما توصیه به خارج کردن هر دو تخمدان و لوله‌های فالوپ، گره‌های لنفاوی مجاور و سایر بافت‌های لگن را توصیه کند.

آیا میتوان از سرطان تخمدان جلوگیری کرد؟

عواملی که می توانند از احتمال ابتلا به این سرطان کم کنند شامل:

• مصرف قرص های جلوگیری از بارداری
• شیر دادن به فرزند
• بارداری
• انجام عمل جراحی بر روی اندام‌ های دخیل درتولید مثل (مانند توبکتومی یا هیسترکتومی)

درصد بهبودی سرطان تخمدان در مراحل مختلف

1. در مرحله اول: 90%
2. در مرحله دوم: 70%
3. در مرحله سوم: 39%
4. در مرحله چهارم: 17%