انواع بیماری مقاربتی (STD) یا بیماری جنسی چیست؟

بیماری های مقاربتی، بیماری جنسی یا بیماری های منتقله از راه جنسی (STD) درحالت کل با تماس جنسی منتقل می شوند. ارگانیزم هایی که میتوانند باعث این بیماری ها شوند ممکن است:

• از فردی به فرد دیگر در خون
• مایع منی
• ترشحات واژینال
• از سایر مایعات بدن

منتقل شوند. گاهی این عفونت ها ممکن است به صورت غیرجنسی منتقل شوند مثلاً

• از مادر به نوزاد و جنین حین بارداری
• تولد
• از طریق انتقال خون
• سوزن مشترک.

حتی ممکن است بیماری های عفونی جنسی از فردی که به ظاهر سالم به نظر می رسد و حتی از بیماری خود آگاه نیست منتقل شود چون STD ها همیشه باعلامت همراه نیستند. بیماری های عفونی جنسی طیفی از علائم را ایجاد میکنند و حتی ممکن است بدون علامت باشند. برای همین است که گاهی این بیماری ها تا زمانی که عوارض ایجاد نکرده باشند یا زمانی که شریک جنسی متوجه بیماری شود، خود را نشان نمی دهند.

علائم بیماری های جنسی

علائم و نشانه هایی که بیماری عفونی منتقله جنسی را نشان می دهند عبارتند از:

• زخم یا برآمدگی در ناحیه تناسلی، دهان یا اطراف مقعد
• ادرار کردن همراه با درد یا احساس سوزش
• ترشحات از نوک آلت تناسلی آقایان
• ترشحات غیر معمول یا بد بوی ناحیه واژن در بانوان
• خونریزی عادت ماهیانه غیرطبیعی
• درد هنگام نزدیکی
• غدد لنفی متورم و یا زخمی به خصوص در ناحیه تناسلی و حتی گاهی در سایر نواحی
• درد زیرشکم
• تب
• دانه هایی روی بدن، دست یا پا

علائم و نشانه ها ممکن است چند روز بعد از در معرض بیماری قرارگرفتن خود را نشان دهند یا حتی ممکن است سالهای بعد تظاهر کنند که این بستگی به نوع ارگانیزم دارد.

عامل بیماری های منتقله جنسی

بیماری های منتقله جنسی ممکن است به علل زیر به وجود بیایند:

باکتری ها

گونوره (عامل سوزاک)
سفلیس
کلامدیا

انگل ها (تریکوموناس)

ویروس ها

ویروس HPV، ویروس تبخال تناسلی یا همان HSVدیا ویروس HIV

فعالیت جنسی نقش مهمی در انتقال بسیاری از سایر عفونت ها را هم دارد هرچند این عفونت ها ممکن است از طریق غیر جنسی هم منتقل شوند. مانند ویروس هپاتیت A,B,C ، شیگلا و ژیاردیا. از بین بیماری ها٬ برخی غیر قابل درمان هستند٬ اما می توانند با دارو کنترل شوند. مانند:

• هپاتیت B
• تبخال تناسلی
• HIV
• HPV

عوامل افزایش خطر در بیماری منتقله جنسی

هر فردی که از لحاظ جنسی فعال است تا حدی در معرض خطر بیماری های عفونی جنسی است. عوامل زیر این خطر را افزایش می دهند:

۱- تماس جنسی محافظت نشده

هرگونه دخول واژینال یا مقعدی با شریک جنسی آلوده به عفونت که از کاندوم لاتکس استفاده نکند خطر ابتلا به عفونتهای جنسی را دارد.

۲- استفاده نامناسب یا غیر دائم کاندوم هم احتمال عفونت را بالا می برد.

۳- تماس جنسی دهانی هم احتمال انتقال عفونت های جنسی را دارد (هرچند کمتر)

۴- تماس جنسی با شریکهای جنسی متعدد

۵- سابقه قبلی عفونتهای جنسی

کسانی که قبلا یکبار به عفونت جنسی مبتلا شده اند راحت تر مجدد به این عفونت مبتلا می شوند.

۶- تماس جنسی اجباری

هر فردی که در معرض تجاوز جنسی قرار می گیرد باید سریعاً توسط پزشک بررسی شود و از لحاظ بیماری های جنسی و روانی درمان شود.

۷- سوء استفاده از الکل و سایر داروهای تفننی

استفاده از مواد باعث می شود فرد تعادل قضاوتی خود را از دست بدهد و بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر باشد.

۸- داروهای تزریقی

سوزنهای مشترک می تواند عفونتهای جدی زیادی مانند HIV و هپاتیت B و C را انتشار دهند.

۹- سن پایین

نیمی از موارد عفونت های جنسی در سنین 15 تا 24 سال اتفاق می افتند.

۱۰- استفاده از داروهای اختلالات نعوظ

مردانی که از داروهای اختلالات نعوظ مانند سیدونافیل (ویاگرا) استفاده میکنند در معرض خطر بالاتری برای عفونتهای جنسی هستند.

۱۱- انتقال از مادر به کودک

بعضی از عفونت ها مانند سوزاک، کلامدیا، ایدز و سفلیس می توانند حین حاملگی یا زایمان از مادر آلوده به بچه منتقل شوند.

عفونتهای جنسی در کودکان ممکن است باعث خطرات جدی حتی مرگ شوند. بنابراین تمام زنان باردار از این لحاظ باید بررسی و درمان شوند.

عوارض ابتلا به بیماری های منتقله جنسی

از آنجایی که بسیاری از افرادی که مبتلا به عفونتهای جنسی هستند از بیماری خود اطلاع ندارند غربالگری این عفونتها برای جلوگیری از عوارض بسیار مهم است.

عوارض احتمالی ابتلا به این بیماری عبارتند از:

• درد لگن مزمن
•  عوارض بارداری
• التهاب چشمی
• التهاب مفاصل
• بیماری التهابی لگن
• نازایی
• بیماری قلبی
• انواع سرطانهای ناشی از ویروس HPV
• افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای جنسی مانند HIV به علت کاهش سطح ایمنی و ایجاد زخم های ناحیه تناسلی

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت وجود موارد زیر سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید.

1. اگر شما از لحاظ جنسی فعال هستید و شک دارید که در معرض این عفونت ها قرارگرفته اید (تماس پرخطر)
2. اگر علائم یا نشانه ای از عفونت های جنسی را دارید

و در موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:

1. وقتی تصمیم میگیرید رابطه جنسی را شروع کنید.
2. وقتی یک شریک جنسی جدید دارید

پیشگیری از بیماری های منتقله جنسی

راههای پیشگیری زیادی از عفونتهای جنسی وجود دارد که عبارتند از:

۱- مؤثرترین روش جلوگیری از این عفونت ها امتناع از فعالیت جنسی پرخطر است.

بودن با یک شریک جنسی مطمئن و غیرآلوده تا حدود زیادی از عفونتهای جنسی جلوگیری می کند.

۲- قبل از شروع یک رابطه جنسی جدید هر دو نفر از لحاظ عفونتهای جنسی بررسی شوند.

البته باید به خاطر داشته باشیم هیچ روشی برای بررسی وجود هرپس تناسلی در هیچ یک از جنسها و هیچ روشی برای بررسی HPV در آقایان وجود ندارد.

۳- استفاده از کاندوم لاتکس یکبار مصرف از بسیاری از عفونتهای جنسی جلوگیری میکند.

کاندوم حتی در تماس جنسی مقعدی یا دهانی هم باید استفاده شود.

در ضمن هنگام استفاده از کاندوم لاتکس استفاده از لوبریکانت های روغنی مانند ژل پترولیوم ممنوع است.

به خاطر داشته باشید کاندومها از عفونتهای موجود مانند HPV یا هرپس کمتر در زخم های نواحی باز بدن میتوانند جلوگیری کنند.

۴- واکسیناسیون

انجام واکسیناسیون قبل از سنین ورود به رابطه جنسی از بعضی از عفونتهای جنسی جلوگیری میکند.

واکسن علیه ویروسهای HPV، هپاتیت A و هپاتیت B وجود دارد.

بر اساس توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) بهتر است تمام دختران و پسران سن 11 تا 12 سال تحت تزریق واکسن HPV قرار بگیرند و اگر در آن سن واکسیناسیون انجام نشده تا سن 26 سال هم در آقایان و هم در خانم ها واکسیناسیون صورت بگیرد.

واکسن هپاتیت B به نوزادان در پروتکل کلی تزریق می شود و واکسن هپاتیت A در ایران موجود نیست.

هر دوی این واکسن ها به افراد پرخطر و افرادی که در معرض عفونت قرار دارند مانند سوء استفاده کنندگان مواد و مبتلایان به HIV توصیه می شود.

۵- عدم زیاده روی در نوشیدن الکل و عدم استفاده از داروهای تفننی

۶- ختنه در آقایان

ختنه در آقایان خطر ابتلا به HIV از زنان آلوده را 60% کاهش می دهد. همچنین خطر ابتلا به Hpv و تبخال (هرپس) تناسلی را کاهش می دهد.

علائم انواع عفونت های جنسی

• کلامدیا
• سوزاک
• تریکوموناسیس

در ادامه به توضیح هریک میپردازیم.

۱- کلامدیا

کلامدیا یک عفونت باکتریال در ناحیه ژنیتال است. تشخیص این بیماری مشکل است چون در اوایل علائم کمی دارد و یا بدون علامت است.

علائم معمولاً یک تا سه هفته بعد از تماس ایجاد می شوند. حتی در صورت بروز علائم خفیف هستند و به راحتی از آنها چشم پوشی می شود.

این علائم عبارتند از:

• ادرار دردناک
• درد زیر شکم
• ترشحات واژن
• ترشح از نوک آلت تناسلی در آقایان
• درد هنگام نزدیکی
• خونریزی بین عادت های ماهیانه
• درد بیضه در آقایان

۲- سوزاک

سوزاک هم یک عفونت ناحیه تناسلی است.

عامل آن باکتری نایسریاگونوره است که میتواند در دهان، گلو، چشم ها و مقعد هم رشد کند.

اولین علائم 10 روز بعد از تماس ظاهر می شوند هرچند بعضی از افراد ممکن است ماهها قبل از بروز علائم مبتلا شده باشند.

علائم بیماری سوزاک عبارتند از:

• ترشحات غلیط، کدر یا خونی از واژن یا آلت تناسلی آقایان
• احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• خونریزی های سنگین عادت ماهیانه یا لکه بینی بین دو پریود
• دردناک و متورم شدن بیضه ها
• خارش مقعد
• دردناک شدن حرکات روده

۳- تریکوموناسیس

تریکوموناسیس یک بیماری شایع جنسی است که به وسیله یک انگل کوچک به نام تریکوموناس واژینالیس ایجاد می شود که از راه جنسی منتقل می شود.

این انگل معمولاً باعث عفونت مجرای ادراری در آقایان می شود ولی علامت خاصی ندارد. تریکوموناسیس به طور واضح باعث عفونت واژن در بانوان می شود.

علائم آن 28 روز بعد از تماس شروع می شود و از حالت سوزش و التهاب ملایم تا علائم شدید متفاوت است.

علائم شامل موارد زیر است:

• ترشحات شفاف، سفید، سبز یا زرد واژینال
• ترشح از آلت تناسلی آقایان
• بوی بد واژن
• خارش و سوزش آلت تناسلی آقایان
• خارش و سوزش واژن
• درد هنگام نزدیکی
• ادرار دردناک

علائم ویروس HIV

HIV یک عفونت ویروسی است که باعث کاهش سطح ایمنی بدن می شود و میتواند منجر به بیماری ایدز شود که یک بیماری مزمن و کشنده است.

وقتی کسی برای اولین بار با HIV آلوده می شود ممکن است علامت نداشته باشد. بعضی از افراد علائم شبیه سرما خوردگی 2 تا 6 هفته بعد از تماس دارند.

علائم اولیه شامل:

تب٬ سر درد٬ گلودرد٬ غدد لنفاوی برجسته٬ دانه های پوستی و خستگی هستند.

این علائم اولیه معمولاً طی یک هفته تا یک ماه از بین می روند و با علائم سایر بیماری های ویروسی اشتباه گرفته می شوند در این مدت فرد بسیار آلوده کننده است.

علائم شدیدتر و ماندگارتر ممکن است 10 سال یا دیرتر ظهور پیداکند.

به تدریج که ویروس شروع به تخریب سیستم ایمنی میکند علائم دیگری مانند تورم غدد لنفاوی، اسهال، کاهش وزن، تب، سرفه و تنگی نفس بروز می نماید.

علائم ویروس HIV:

• خستگی همیشگی و غیرقابل توجیه
• تعریق شبانه
• لرز یا تب بالای 38 درجه به مدت چند هفته
• تورم غدد لنفاوی بیش از سه ماه
• اسهال مزمن
• سر درد مدارم
• عفونت های فرصت طلب غیر معمول

علائم تبخال تناسلی:

تبخال تناسلی که بسیار مهم است به وسیله ویروس هرپس سیمپلکس که از زخم های کوچک پوست یا مخاط وارد بدن می شود ایجاد می گردد.

بیشتر افراد مبتلا به ویروس تبخال تناسلی از آن بی اطلاع هستند، زیرا ممکن است علائمی نداشته باشند یا علائم آنها بسیار ضعیف باشد.

اگر علائم ظهور پیدا کنند اولین تظاهر بدترین حالت علائم است. بعضی از افراد هرگز تظاهرات بعدی را بروز نمیدهند اما بعضی ها به طور مکرر دچار عود عفونت می شوند.

در صورت بروز علائم، تبخال تناسلی شامل علائم زیر است:

• تورم های قرمز کوچک، تبخال یا زخم باز در ناحیه تناسلی و نواحی اطراف.
• درد یا خارش در ناحیه تناسلی، باسن و ناحیه داخل ران.

اولین علامت تبخال تناسلی اغلب درد یا خارش که چند هفته بعد از تماس با فرد آلوده اتفاق می افتد است.

بعد از چند روز تورم های کوچک قرمز ممکن است تظاهر کنند سپس این تبخالها می ترکند و ایجاد زخم هایی با ترشح یا خونریزی می کنند.

سپس دلمه شکل میگیرد و زخم بهبود می یابد. در بانوان زخم ممکن است درناحیه واژن، ناحیه تناسلی خارجی، باسن، مقعد یا دهانه رحم ایجاد شود.

در آقایان زخم ها بر روی آلت تناسلی، باسن، مقعد، رانها و یا داخل پیشابراه ظاهر می شوند.

زخم ها باعث درد هنگام ادرار کردن می شوند. همچنین فرد درد و حساسیت در ناحیه تناسلی احساس می کند.

در اپیزود اولیه بیماری فرد ممکن است علائم شبیه سرما خوردگی و تورم غدد لنفاوی کشاله ران هم داشته باشند.

وقتی زخم ها از بین می روند فعال و مسری باقی میماند.

علائم ویروس HPV

عفونت HPV یکی از شایعترین موارد عفونتهای جنسی است.

علائم از انواع HPV زنان را در معرض خطر سرطان دهانه رحم قرار میدهند. بقیه انواع فقط باعث زگیل تناسلی می شوند.

HPV معمولاً هیچگونه علامت خاصی ندارد.

درمان زگیل تناسلی در زنان باکره (دختران مجرد) که بر اثر ویروس اچ پی وی یا به دلیل عواملی دیگر به وجود آمده باشد، امکان پذیر است و درمان با توجه به شرایط فرد مانند سن، سابقه پزشکی، تعداد زگیل ها و… انجام می شود.

علائم زگیل تناسلی شامل چه مواردی است؟

• تورم های خاکستری یا به رنگ بدن در ناحیه تناسلی
• گاهی بعضی از این زگیل ها کنارهم رشد می کنند و حالت گل کلمی ایجاد میکنند
• خارش یا احساس ناراحتی در ناحیه تناسلی
• خونریزی هنگام نزدیکی

زگیلهای تناسلی ممکن است در حد 1 میلی متر کوچک و یا بسیار بزرگ باشند.

در بانوان زگیل ها بر روی مهبل، دیواره واژن، ناحیه خارجی دستگاه تناسلی و اطراف مقعد و دهانه رحم رشد میکنند.

در آقایان آنها ممکن است بر روی آلت تناسلی یا اطراف مقعد ایجاد شوند.

زگیل تناسلی حتی ممکن است در دهان و گلوی فردی که تماس جنسی دهانی داشته است بروز کند.

پیشنهاد میشود بخوانید:  تشخیص و درمان بیماریهای منتقله جنسی

علائم ویروس هپاتیت

هپاتیت A ،B و C همگی ویروسهای مسری هستند که کبد را آلوده میکنند. هپاتیت B و C خطرناک تر هستند.

بعضی از افراد هرگز هیچگونه علامتی را بروز نمی دهند. ولی در بعضی دیگر علائم چندین هفته بعد از تماس ظاهر می شوند.

این علائم شامل موارد زیر هستند:

• تب
• تهوع و استفراغ
• درد شکم یا ناراحتی در شکم بخصوص اطراف کبد زیر دنده ها
• کاهش اشتها
• ادرار تیره
• درد عضلات یا مفاصل
• خارش
• زرد شدن پوست و نواحی سفید چشم (یرقان)

معرفی و علائم سفلیس

سفلیس یک عفونت باکتریال است. این عفونت پوست، مخاط و ناحیه تناسلی را درگیر می کند ولی ممکن است سایر نقاط بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد مانند مغز و قلب.

مراحل سفلیس 4 مرحله است.

یک نوع سفلیس هم سفلیس مادرزادی است که از مادر آلوده به جنین منتقل می شود. سفلیس مادرزادی بسیار خطرناک و کشنده است بنابراین تمام بانوان قبل از بارداری در صورت آلودگی باید درمان شوند.

سفلیس اولیه:

اولین علامت سفلیس که بین 10 روز تا 3 ماه بعد از تماس ایجاد می شود شامل یک زخم بدون درد (شانکر) در ناحیه ای از بدن که آلوده شده است است (معمولاً ناحیه تناسلی، راست روده، زبان یا لب ها)

شانکر معمولاً یک عدد است اما ممکن است گاهی به صورت زخم های متعدد بروز پیدا کند.

زخم معمولا بدون درمان بهبود می یابد ولی بیماری ادامه پیدا کرده و سفلیس مرحله دوم و سوم را ایجاد میکند.

سفلیس ثانویه:

علائم سفلیس ثانویه 3 تا 6 هفته بعد از شانکر تظاهر پیدا میکنند و شامل موارد زیر هستند:

• دانه های پوستی با زخم هایی به اندازه دو ریالی قرمز یا قرمز قهوه ای در هرجایی از بدن شامل کف دست و کف پا
• تب
• غدد لنفاوی بزرگ
• خستگی و تب خفیف
• درد

این علائم ممکن است بعد از چند هفته بدون درمان بهبود یابد یا طی یک سال چندین بار عود کنند.

سفلیس نهفته:

در بعضی از افراد دوره نهفته سفلیس بعد از سفلیس ثانویه ایجاد می شود، که در این مرحله فرد هیچگونه علامتی ندارد.

سفلیس ثالثیه:

بدون درمان باکتری سفلیس در کل بدن پخش می شود و وارد ارگانهای داخل بدن شده و باعث مرگ می شود.

علائم این مرحله عبارتند از:

• عدم تعادل
• گز گز شدن
• فلج
• کوری
• زوال عقلی

نورو سفلیس:

در هر مرحله سفلیس ممکن است وارد دستگاه عصبی شود. نورو سفلیس ممکن است علامتی نداشته باشد یا این علائم را بروز دهد:

• سر درد
• تغییرات رفتاری
• مشکلات حرکتی