فیبروئید رحم چیست؟

فیبروئید رحم٬ از جمله مشکلاتی است که درصد بالایی از خانمها به آن مبتلا میشوند٬ معمولا سرطانی نیستند و با جراحی و دارو قابل درمان هستند.

تعریف فیبروم یا فیبروئید رحم

ساختار بافت رحم از عضله ساخته شده است و فیبروئیدها که فیبروئید (به انگلیسی: Uterine fibroids)٬ بافتی هستند که از عضله رشد می کند و می توانند در داخل یا خارج رحم گسترده شوند.

فیبروم ها اصولا سرطانی نیستند و به نظر نمیرسد که بتوانند سرطانی شوند. در تعریف دیگر گفته میشود فیبروئید حاصل رشد و افزایش در بافت رحم است. بعبارتی میوم یک توده خوش خیم است که از بافت عضله رحم منشا می گیرد که عموما در سن باروری زنان است. فیبروم را با اسامی دیگری چون لیومیوما یا میوما نیز معرفی میکنند.

عوامل ایجاد میوم کاملا’ شناخته نشده اند، به جز این که هورمونهای جنسی که در سنین باروری از تخمدانها ترشح می شوند (استروژن و پروژسترون) در ایجاد و رشد آن مؤثرند.

با این حال در مطالعات گوناگون ثابت شده است که قرصهای ضدبارداری (حاوی استروژن وپروژسترون) اثری در رشد و ایجاد آن ندارند٬ در شروع بارداری میومها رشد سریعی خواهند داشت. اما در زمان یائسگی از رشد باز می مانند و رفته رفته کوچکتر می شوند. نژاد و ارث نیز از عوامل مساعد کننده در بروز آن شناخته شده اند.

در میان سیاهپوستان و زنانی که مادر و یا خواهر مبتلا دارند، بیشتر دیده می شود. سایز٬ شکل و محل میومها از حالت ارزنی که به چشم دیده نمیشود تا توده های بزرگ که با میتواند باعث بزرگ شدن رحم و بهم ریختن شکل رحم شود متغیر باشند.

بیشتر بخوانید: اوزون تراپی واژن یکی از راه های جوانسازی واژن

آنها ممکن است داخل رحم یا روی سطح بیرونی رحم و یا داخل دیواره رحم باشد. یک خانم ممکن است یک میوم یا چندین توده با سایزهای مختلف داشته باشد. گاهی ممکن است آنقدر رحم بزرگ شود که سایز آن به لبه دنده ها برسد. یک میوم می تواند مدت طولانی کوچک باقی مانده و ناگهان به سرعت رشد کند و یا طی چند سال به کندی رشد کند.

فیبروئیدها بسیار شایع هستند و تقریبا 80 درصد کل زنان مبتلا به فیبروئیدها هستند، بسیاری از بانوان در طول زندگی خود فیبروم رحمی دارند اما خیلی از آنها از وجود فیبروم ها بی اطلاع هستند زیرا فیبروم آنها بدون علامت است.

معمولا میومها در سنین 30 تا 40 سال بسیار شایع است اما ممکن است در هر سنی باشد. آنها همچنین در سنین جوان به سرعت رشد می کند. پزشک ممکن است فیبروم ها را به صورت اتفاقی در معاینه لگن و یا سونوگرافی رحمی کشف کند.

درمان هایی برای زنان مبتلا به مشکلات مرتبط با فیبروئید مانند خونریزی شدید قاعدگی، درد یا فشار داخل لگن یا مشکلات حاملگی یا ناباروری وجود دارد.

علل ابتلا به فیبروئید رحم

پزشکان علت اصلی فیبروم رحمی را نمی دانند اما تحقیقات و تجربیات نشان داده است که این فاکتورها نقش دارند:

تغییرات ژنتیک:
دیده شده است سلول های فیبروم ها تغییراتی در رشته ژنتیکی نسبت به سلول های عضلات سالم رحم دارند.

هورمونها:
استروژن و پروژسترون دو هورمونی هستند که باعث رشد لایه داخلی رحمی در هر سیکل ماهیانه می شوند.

این دو هورمون میتوانند منجر به رشد فیبروم ها هم بشوند.

فیبروم ها، رسپتورهای استروژن و پروژسترونی بیشتری از سلولهای طبیعی رحم دارند.

فیبروم ها در زمان بعد از یائسگی که تولید این هورمونها کاهش میابد کوچکتر می شوند.

پزشکان معتقدند فیبروم ها از یک سلول بنیادی در بافت عضله صاف رحم منشاء میگیرند.

یک سلول به طور مکرر تقسیم می شود تا نهایتاً یک توده سفت و چرمی که کاملاً با بافت نرمال اطراف متفاوت است را بوجود می آورد.

رشد فیبروم ها با هم متفاوت است، بعضی خیلی سریع و بعضی خیلی کند رشد میکنند. بعضی هم اصلا تغییر سایز نمی دهند.

خیلی از فیبروم هایی که در دوران بارداری رشد کرده اند بعد از بارداری کوچک می شوند.

انواع فیبروم های رحمی

فیبروم ها بر اساس محل قرار گیری به سه دسته تقسیم می شوند

1. فیبروم اینترامورال: در داخل دیواره عضلانی رحم قرار دارد
2. فیبروم ساب موکوزال: در داخل حفره رحم برجسته می شود
3. فیبروم ساب سروزال: به سمت خارج رحم رشد می کند

علائم فیبروئید رحم چیست؟

نشانه های فیبروم در بیشتر بانوانی که مبتلا هستند، هیچ علامت مشخصی نیست. در کسانی که علامت دار می شوند این علامت بستگی به محل، سایز و تعداد فیبروم ها دارد.

فیبرها می توانند از اندازه میکروسکوپی تا اندازه گریپ فروت و یا حتی بزرگتر باشند. اکثریت فیبروئید ها کوچک هستند و هیچ علامتی خاصی نشان نمی دهند.

شایعترین علائم عبارتند از:

• تغییرات در قاعدگی
• دوره ها طولانی تر یا شدیدتر یا به دفعات بیشتر
• درد قاعدگی
• خونریزی واژینال در زمانهایی غیر از قاعدگی
• کم خونی ناشی از دفع خون زیاد
• درد
• درد شکم یا پشت کمر
• درد حین سکس
• احساس فشار
• اشکال در دفع ادرار یا تکرر ادراری
• یبوست٬ درد مقعد٬ یا اختلال در حرکات روده
• کرامپ شکم
• رحم و شکم بزرگ
• سقط
• نازایی

به صورت نادر ممکن است فیبروم رحمی علامت درد حاد ایجاد کند و این زمانی است که فیبروم شروع به رشد سریع میکند و در نتیجه خونرسانی کاهش می یابد. علائم فیبروم ها در هنگام یائسگی، زمانی که یک زن دیگر دوره های قاعدگی ندارد، معمولا بهتر میشوند.

افزایش خونریزی قاعدگی

• فیبروم ها می تواند مقدار و تعداد روزهای خونریزی قاعدگی را افزایش بدهد.
• زنان مبتلا به خونریزی بیش از حد قاعدگی، در معرض خطر ابتلا به کم خونی (کم خونی فقر آهن) قرار دارند.

فشار و درد لگن

فیبروئیدهای بزرگتر می توانند باعث احساس فشار در لگن یا احساس فشار در شکم شوند، درست شبیه به احساس حاملگی است. گاهی اوقات زنان حتی می توانند اشتباها به نظر حامله بیایند. (به دلیل فیبرویید)

فیبروم ها می توانند علایم دیگری را نیز به از خود بروز بدهند، بسته به جایی که در رحم قرار گرفته اند. به عنوان مثال، اگر فیبروئید در حال فشار دادن به مثانه باشد، زن ممکن است احساس کند که مجبور است اغلب اوقات به دستشویی برود.

همچنین به طور مشابه، فشار دادن فیبروئید روی رکتوم (قسمت انتهایی رود) ممکن است باعث یبوست شود. میومها همچنین ممکن است هیچ نشانه ای نداشته باشد و یا حین معاینه روتین لگنی شناخته یا طی بررسی مشکلات دیگر شناخته شود.

تشخیص فیبروئید رحم چگونه است؟

یک پزشک یا پرستار ممکن است مشکوک به وجود فیبروئیدها شود٬ اگر رحم شما بزرگ شده باشد یا شکل نامنظم پیدا کرده باشد.

سونوگرافی لگن برای تأیید اینکه فیبروم در رحم وجود دارد مورد نیاز است.

سونوگرافی از امواج صوتی برای به دست آوردن یک تصویر قابل قضاوت از رحم استفاده می کند.

عوامل خطرزا در ایجاد فیبروم

فاکتورهای خطری که بر ایجاد فیبروم های رحمی تاثیر می گذارند عبارتند از:

ارث:
اگر مادر یا خواهر خانم مبتلا به فیبروم باشند احتمال فیبروم رحمی در آن فرد هم بالا می رود.

نژاد:
در زنان سیاه پوست شیوع فیبروم های رحمی بالاتر است در ضمن در زنان سیاه پوست در سن کمتر مبتلا میشوند و فیبروم ها بزرگتری دارند.

عوامل محیطی:
شروع عادت ماهیانه در سن کمتر ،استفاده از قرصهای جلوگیری، چاقی، کمبود ویتامین D، مصرف گوشت قرمز بیشتر و مصرف کمتر سبزیجات٬ میوه ها و لبنیات و نوشیدن الکل باعث افزایش خطر فیبروم های رحمی میشوند.

عوارض میوم (فیبروم)

البته داشتن زندگی سالم تر مانند ورزش، وزن نرمال، استفاده از میوه ها و سبزیجات تازه و پرهیز از الکل ممکن است به کاهش ایجاد فیبروم های رحمی کمک کند.

• میوم هایی که با پایه به سطح خارجی رحم چسبیده اند می تواند دور پایه خود چرخیده و درد و تهوع و یا تب ایجاد کند.
• میوم هایی که به سرعت رشد میکنند نیز می تواند درد زیاد تولید کنند. بسیار بندرت تغییرات سرطانی در میوم ایجاد می شود.
• یک میوم بسیار بزرگ ممکن است التهاب شکم ایجاد کند که حتی معاینه لگنی را مشکل کند.
• همچنین میومها می تواند باعث نازایی شود اگر چه علل دیگر شایعتر است که با رد کردن علل دیگر اگر میوم تنها عامل نازایی شناخته شود، بعد از درمان آن خانم می تواند باردار شود.
• با اینکه فیبروم های رحمی خود به خود خطرناک نیستند اما می توانند احساس ناخوشایند ایجاد کنند و همچنین ممکن است منجر به کم خونی شدید به علت عادت ماهیانه ها سنگین شود.

حاملگی و فیبروم ها:
فیبروم ها معمولاً با حامله شدن تداخلی ایجاد نمیکنند.

اکثر زنان مبتلا به فیبروئیدها، قادر به باردار شدن، بدون مشکل هستند.

با این حال، برخی از فیبروئیدها که در داخل رحم تغییر شکل ایجاد می کنند، می توانند مشکل در بارداری و یا سقط جنین را ایجاد کنند.

زنان مبتلا به فیبروئید و مشکلات تولید مثل باید قبل از اینکه فیبروئیدها را مسئول ایجاد مشکل خود بدانند، باید توسط یک پزشک متخصص مورد ارزیابی اولیه ناباروری قرار بگیرند.

اکثر زنان مبتلا به فیبروئیدها دارای بارداری کاملا طبیعی و بدون عوارض هستند. با این وجود، زنان با فیبروم بزرگ (بیش از 5 تا 6 سانتی متر) ممکن است این فیبروم هایشان خطر بالقوه عوارض بارداری خاص را افزایش دهند.

همچنین فیبروم ها ممکن است باعث افزایش عوارض خاصی در بارداری مانند دکولمان جفت (کنده شدن زودرس جفت)٬ کاهش رشد جنینی و زایمان زودرس بشوند.

پیشگیری:
چون علت فیبروم ها رحمی شناخته شده نیست روش پیشگیری مشخصی هم برای آن وجود ندارد.

درمان فیبروم ها

• زناني كه علايم ناشی از فيبروئید ندارند، نيازي به درمان نیز ندارند.
• زنانی که نشانه های قابل توجهی بروز داده اند، می توانند درمان های دارویی و غیر جراحی یا جراحی را امتحان کنند.
• بهترین درمان بستگی به این دارد که کدام علامت برای شما ایجاد ناراحتی کرده است.
• اندازه، تعداد و مکان های قرارگیری فیبروئیدها نیز در بیشتر تصمیمات درمان دخیل هستند.

روش های جراحی

جراحی هیسترکتومی به عنوان آخرین راه درمان در نظر گرفته می شود.

خارج کردن کامل رحم برای آنهایی که خواهان فرزند دیگری نیستند و در سنین بالاتر، می تواند روش مناسبی باشد.

درمان دارویی و غیرجراحی

• درمان های دارویی و غیر جراحی برای کسانی هستند که از دارو برای کاهش خونریزی شدید قاعدگی استفاده می کنند، که در زنان مبتلا به فیبروئیدها رایج است.
• درمان های دارویی و غیرجراحی اغلب قبل از درمان های جراحی توصیه می شوند.
• برخی از داروهای درمانی در دسترس٬ هورمونی هستند و برخی نیز هورمون ندارند.

سوال اکثریت خانم های مبتلا به فیبروم٬ چه درمانی برای آن ها موثرتر است؟

درمان های متعدد و متنوعی برای فیبروم ها وجود دارند و این مسئله می تواند انتخاب اینکه کدام درمان برای شما درست تر است را سخت کند.

شما باید درمان مبتنی بر علائم مربوط به فیبروئید خود را انتخاب کنید.

اگر از خونریزی شدید قاعدگی رنج می برید، ابتدا می توانید درمان های دارویی را امتحان کنید.

داروهای هورمونی (birth control)، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا داروهای آنتی فیبرینولیتیک (ضد لخته) بهتر از دیگر درمان های دارویی هستند.

برخی از زنان که دیگر قصد حاملگی در آینده ندارند، میتوانند از روش endometrial ablation برای کاهش خونریزی های خود استفاده کنند.

اگر درمان های دارویی یا endometrial ablation گزینه های خوبی برای شما نیستند یا علائم مربوط به اندازه فیبروئیدها را نیز هنوز با وجود درمان دارید، می توانید از آمبولیزاسیون فیبروم رحم، میومکتومی، هیسترکتومی یا جراحی با سونوگرافی متمرکز را در نظر بگیرید.

اگر مشکل در بارداری دارید و فیبروئید ها می توانند علت آن باشند، میومکتومی گزینه استاندارد جراحی است.

قبل از عمل جراحی فیبروئید، با پزشک خود صحبت کنید تا اطمینان حاصل کنید که علل احتمالی دیگر ناباروری برای شما مطرح نیست.

درمان های دارویی

پزشک با کمک داروها می تواند سیکلهای عادت ماهیانه را نظم دهد و علائمی نظیر خونریزی شدید، عادت ماهیانه و فشار لگن را بهبود ببخشد.

داروها نمی توانند میوم را از بین ببرند، اما بعضی از داروها می توانند میوم را کوچک کنند؛ ازقبیل: GNRH آگوئیستها.

این گروه داروها که در ایران به نام ‘دکاپپتیل’ و ‘دیفرلین’ در دسترس اند، با کاهش سطح استروژن و پروژسترون وضعیت یائسگی موقت را ایجاد می کنند.

پس از قطع عادت ماهیانه، فیبرومها کوچک شده و کم خونی بهبود می یابد.

• این داروها را ممکن است پزشک قبل از جراحی برای کوچک کردن سایز میوم، تجویز کند.
• عارضه شایع آن گرگرفتگی است.
• در مصرف طولانی مدت (بیشتر از یکسال) استئوپروز یا پوکی استخوان بروز خواهد کرد.
• داروهای دیگر نظیر (قرصهای ضدبارداری) جهت کنترل و نظم عادت ماهیانه موثرند.
• داروهای نظیر مفنامیک اسید که هورمونی نیستند در کاهش درد و خونریزی می توانند مفید باشند.

میومکتومی

به روش خارج کردن میوم به تنهایی و با حفظ رحم گفته می شود.

روش میومکتومی از راه شکم برای میومهایی که بزرگ و یا عمیق اند و لایه های داخل رحم را درگیر کرده اند، انجام می شود.

میوم های کوچک و با تعداد کم را می توان با لاپاراسکوپی و با برش کوچک شکمی خارج کرد.

میوم های خیلی کوچک را که داخل حفره رحم وجود دارد با روش جراحی هیستروسکوپی می توان خارج کرد.

مشاهده ویدیوی دکتر اسدی در مورد فیبروئید رحم

توضیحات دکتر سعیده اسدی در خصوص فیبروم رحمی زنان در ویدیوی زیر مشاهده کنید.

لطفا در صورتی که جواب سوال خودتون رو نگرفتید کامنت بذارید و یا با شماره 02176700518 تماس بگیرید.