درمان ناباروری با IVF

روند انجام یک دوره کامل درمان IVF، حدود سه هفته به طول می‌انجامد. گاهی اوقات، این مراحل، به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و روند درمان، ممکن است طولانی‌تر شود. انجام IVF، یکی از مؤثرترین فناوری‌ها، جهت کمک به درمان ناباروری است. این روش را می‌توانیم با استفاده از تخمک و اسپرم خود زوجین، انجام دهیم.

شانس شما برای داشتن یک فرزند سالم با استفاده از روش درمان ناباروری با IVF، به عواملی از قبیل سن شما و علت اصلی ناباروری، بستگی دارد. علاوه بر این، روش IVF می‌تواند برای شما، زمان‌بر، پرهزینه و تهاجمی باشد.

اگر بیش از یک تخمک بارور شده (جنین)، به رحم مادر منتقل شود، درمان IVF می‌تواند منجر به بارداری دوقلویی یا چندقلویی شود. پزشک می‌تواند به شما، در درک صحیح از نحوه عملکرد روش درمانی IVF، خطرات بالقوه آن و اینکه آیا این روش درمان ناباروری، برای شما مناسب است یا خیر، کمک کند.

دلایل انجام درمان ناباروری با IVF

درمان ناباروری با IVF یا روش لقاح آزمایشگاهی، یک روش درمانی برای ناباروری و یا مشکلات ژنتیکی در باروری است. اگر IVF برای درمان ناباروری انجام شود، ممکن است شما و همسرتان بتوانید گزینه‌های درمانی کم‌تهاجمی را قبل از اقدام به انجام روش IVF، امتحان کنید؛ از جمله استفاده از داروهای باروری به منظور افزایش در آزاد کردن تخمک بالغ یا لقاح داخل رحمی؛ یعنی روشی که در زمان تخمک‌گذاری، اسپرم مستقیماً در نزدیکی رحم، قرار داده می‌شود.

گاهی اوقات، روش IVF به عنوان یک درمان اولیه برای ناباروری در زنان بالای 40 سال، مطرح می‌شود. همچنین روش درمانی ناباروری با IVF، در صورت برخورداری زن از شرایط سلامت خاصی، انجام می‌شود. به عنوان مثال، اگر شما یا همسرتان، هر یک از شرایط زیر را داشته باشید، ممکن است درمان ناباروری با IVF، به عنوان یک روش درمانی مناسب برای شما مطرح شود:

آسیب یا انسداد لوله فالوپ

آسیب یا انسداد لوله فالوپ، بارور شدن تخمک یا حرکت جنین در رحم را دشوار می‌کند.

اختلالات تخمک‌گذاری

اگر تخمک‌گذاری، نادر باشد یا اصلاً وجود نداشته باشد، تخمک بالغ کمتری برای لقاح، در دسترس است.

اندومتریوز

آندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم، در خارج از رحم، رشد می‌کند و اغلب بر عملکرد تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ، تأثیر منفی می‌گذارد.

فیبروئید رحم

فیبروم‌ها، تومورهای خوش‌خیم رحم هستند و بیشتر در زنان 30 تا 40 ساله، شیوع دارند. فیبروم‌ها می‌توانند در کاشت تخمک بارور شده، ایجاد اختلال کنند.

عقیم‌سازی یا برداشتن قبلی لوله‌ها

بستن لوله‌ها، نوعی عقیم‌سازی است که در آن لوله‌های فالوپ، بریده یا مسدود می‌شوند تا به طور دائم، از وقوع بارداری، جلوگیری شود. اگر بعد از بستن لوله‌ها، تصمیم به باردار شدن گرفتید، روش IVF ممکن است به عنوان جایگزینی برای «جراحی برگشت بستن لوله‌ها» باشد.

اختلال در تولید یا عملکرد اسپرم

غلظت کمتر از حد متوسط در اسپرم، حرکت ضعیف اسپرم (تحرک ضعیف) یا ناهنجاری در اندازه و شکل اسپرم، می‌تواند بارور کردن تخمک را برای اسپرم دشوار کند. اگر در مایع منی، ناهنجاری‌هایی مشخص شود، نیاز است که به یک متخصص ناباروری مراجعه کنید تا ببینید آیا مشکلات قابل اصلاح است یا نگرانی‌های اساسی دیگری، در این زمینه وجود دارد.

ناباروری غیرقابل توضیح

ناباروری غیرقابل توضیح به این معنی است که با وجود ارزیابی علل شایع در زمینه ناباروری، هیچ دلیل مشخصی برای ناباروری، یافت نشده است.

وجود اختلال ژنتیکی

اگر شما یا همسرتان در معرض خطر انتقال اختلال ژنتیکی به فرزندتان هستید، ممکن است قبل از لانه‌گزینی، کاندیدای انجام آزمایش ژنتیک باشید؛ آزمایشی که شامل انجام IVF می‌شود. بعد از جمع‌آوری و بارور شدن تخمک‌ها، آن‌ها از نظر مشکلات ژنتیکی خاص، غربالگری می‌شوند. اگرچه از این طریق، همه مشکلات ژنتیکی را نمی‌توانیم متوجه شویم؛ جنین‌هایی که مشکلات ژنتیکی مشخصی ندارند، می‌توانند به رحم انتقال داده شوند.

حفظ باروری برای سرطان یا سایر شرایط بهداشتی

اگر می‌خواهید درمان سرطان را شروع کنید، مانند پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی که می‌تواند به باروری شما آسیب برساند، برای حفظ توانایی باروری، ممکن است روش درمان ناباروری با IVF، یک روش مناسبی در این زمینه، به نظر برسد. زنان می‌توانند تخمک‌هایی را که از تخمدان‌هایشان برداشت کرده‌اند، در حالت بارور نشده، فریز کنند تا بعداً از آن‌ها استفاده کنند؛ و یا می‌توانند تخمک‌ها را برای استفاده در آینده، به عنوان جنین، بارور و منجمد کنند.

زنانی که رحم آن‌ها، عملکرد طبیعی ندارد و یا بارداری برای آن‌ها، خطر جدی سلامتی به همراه دارد

ممکن است که روش درمان ناباوری با IVF را با استفاده از شخص دیگری برای حاملگی (ناقل حاملگی)، انتخاب کنند. در این حالت، تخمک‌های زن با اسپرم بارور می‌شوند؛ اما جنین‌های باور شده، در رحم زن دیگری برای حاملگی، قرار داده می‌شوند.

خطرات درمان ناباروری با IVF

خطرات درمان ناباروری با روش IVF عبارتند از:

• زایمان‌های چندقلویی، در صورت انتقال بیش از یک جنین به رحم

درمان ناباروری با IVF خطر چندقلوزایی را افزایش می‌دهد. بارداری با چند جنین، نسبت به بارداری با یک جنین، خطر زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد را به همراه دارد.

• زایمان زودرس و وزن کم در هنگام تولد

تحقیقات نشان می‌دهد که روش درمان ناباروری IVF، خطر تولد نوزاد زودهنگام و با وزن کم را اندکی افزایش می‌دهد.

• سندرم تحریک بیش از حد تخمدان

استفاده از داروهای باروری تزریقی، مانند گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG)، برای تحریک تخمک‌گذاری، می‌تواند باعث «سندرم تحریک بیش از حد تخمدان» شود که در آن، تخمدان‌های شما، متورم و دردناک می‌شوند. علائم معمولاً یک هفته طول می‌کشد و شامل درد خفیف شکم، نفخ، حالت تهوع، استفراغ و اسهال است. با این حال، اگر باردار شوید، علائم شما ممکن است چند هفته طول بکشد. به ندرت، ممکن است شکل شدیدتری از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را تجربه کنید که می‌تواند باعث افزایش سریع وزن و تنگی نفس شود.

• سقط جنین

میزان سقط جنین برای زنانی که با استفاده از روش درمان ناباروری با IVF باردار می‌شوند، مشابه با زنانی است که به طور طبیعی باردار می‌شوند؛ میزان آن، حدود 15 تا 25 درصد است؛ اما این میزان با افزایش سن مادر، افزایش می‌یابد.

• عوارض روش بازیابی تخمک

استفاده از سوزن آسپیراسیون برای جمع‌آوری تخمک‌ها، ممکن است باعث خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ خونی شود. همچنین، در صورت استفاده همراه با داروهای آرام‌بخش و بیهوشی عمومی، خطراتی نیز وجود دارد.

• حاملگی خارج از رحم

حدود 2 تا 5 درصد از زنانی که از درمان ناباروری با IVF استفاده می‌کنند، حاملگی خارج از رحم خواهند داشت. زمانی که تخمک بارور شده در خارج از رحم، معمولاً در لوله فالوپ، کاشته می‌شود، به آن، «حاملگی خارج از رحم» گفته می‌شود. تخمک بارور شده، نمی‌تواند خارج از رحم زنده بماند و هیچ راهی برای ادامه بارداری وجود ندارد.

• نقائص هنگام تولد

صرف نظر از اینکه نوزاد چگونه باردار شده است، سن مادر، مهم‌ترین عامل خطر در ایجاد نقایص مادرزادی است. برای تعیین اینکه آیا نوزادانی که از طریق روش IVF باردار می‌شوند، ممکن است در معرض افزایش خطر نقص مادرزادی خاص باشند، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

• سرطان

اگرچه برخی از مطالعات اولیه نشان می‌دهد که ممکن است بین داروهای خاصی که برای تحریک رشد تخمک استفاده می‌شود و ایجاد نوع خاصی از تومور تخمدان، ارتباطی وجود داشته باشد؛ مطالعات جدیدتر انجام شده، این یافته‌ها را تأیید نمی‌کنند. به نظر نمی‌رسد که بعد از انجام روش IVF، خطر ابتلا به سرطان سینه، آندومتر، دهانه رحم یا تخمدان در زنان، افزایش قابل توجهی داشته باشد.

• فشار روحی

درمان ناباروری با IVF می‌تواند از نظر مالی، جسمی و احساسی، برای زوجین، سخت و دشوار باشد. حمایت مشاوران، خانواده و دوستان می‌تواند به شما و همسرتان در طی درمان، کمک کننده باشد.

مراحل انجام درمان ناباروری با IVF، گام به گام

هر دوره درمان ناباروری با IVF، حدود شش هفته طول می‌کشد. IVF شامل 6 مرحله اصلی است:

(1) سرکوب چرخه طبیعی قاعدگی: چرخه قاعدگی شما با مصرف دارو، سرکوب می‌شود.

(2) کمک به تخمدان‌ها برای تولید تخمک‌های بالغ اضافی: دارو برای تحریک تخمدان‌های شما، به منظور آزادسازی بیش از یک تخمک در یک زمان واحد، استفاده می‌شود.

(3) نظارت بر پیشرفت و بلوغ تخمک‌ها: یک اسکن اولتراسوند، جهت بررسی رشد تخمک‌ها انجام می‌شود و از دارو برای کمک به بالغ شدن آن‌ها، استفاده می‌شود.

(4) جمع‌آوری تخمک ها: یک سوزن از طریق واژن و داخل تخمدان‌ها وارد می‌شود تا تخمک‌ها خارج شوند.

(5) بارور کردن تخمک‌ها: تخمک‌ها برای چند روز با اسپرم مخلوط می‌شوند تا بتوانند بارور شوند.

(6) انتقال جنین‌ها: یک یا دو تخمک بارور شده (جنین)، در رحم شما قرار داده می‌شود.

هنگامی که تخمک‌ها (جنین‌ها) به رحم شما منتقل شدند، باید به مدت دو هفته، برای انجام تست بارداری صبر کنید تا ببینید آیا درمان ناباروری با IVF مؤثر بوده است یا خیر. اگر تست بارداری شما مثبت باشد، تقریباً سه هفته بعد، برای شما سونوگرافی انجام خواهد شد.

شانس موفقیت روش IVF در درمان ناباروری

میزان موفقیت درمان ناباروری با IVF به سن زن و همچنین علت ناباروری (اگر مشخص باشد)، بستگی دارد. زنان جوان‌تر از طریق این روش، احتمال بیشتری برای داشتن یک بارداری موفق دارند. درمان ناباروری از طریق IVF معمولاً برای زنان بالای 42 سال توصیه نمی‌شود؛ زیرا احتمال بارداری موفق در آن‌ها، بسیار کم‌تر است. درصد موفقیت این روش، که منجر به تولد نوزاد زنده شود، به این صورت است:

• برای زنان زیر 35 سال، 32 درصد
• برای زنان 35 تا 37 ساله، 25 درصد
• برای زنان 38 تا 39 ساله، 19 درصد
• برای زنان 40 تا 42 ساله، 11 درصد
• برای زنان 43 تا 44 ساله، 5 درصد
• برای زنان بالای 44 سال، 4 درصد

این ارقام برای زنانی است که از تخمک‌های خود و اسپرم همسرشان جهت بارداری استفاده می‌کنند.

جمع‌بندی

روش لقاح آزمایشگاهی (IVF)، نوعی کمک گرفتن از فناوری، جهت باردار شدن است که در آن اسپرم و تخمک، در خارج از بدن انسان، بارور می‌شوند. درمان ناباروری با IVF، یک فرآیند پیچیده است که توسط افرادی که برای باردار شدن مشکل دارند، استفاده می‌شود. درمان ناباروری با IVF شامل مراحل پیچیده‌ای است و شکل مؤثری از کمک فناوری به باروری است.

افراد مختلف، روش درمان ناباروری با IVF را به دلایل زیادی انتخاب می‌کنند؛ از جمله مشکلات ناباروری یا زمانی که یکی از زوجین، دارای شرایط خاص پزشکی و سلامتی است. برخی افراد، پس از شکست سایر روش‌های درمان ناباروری و یا در سنین بالا، روش درمانی IVF را امتحان می‌کنند.

سوال‌های متداول

1. روند انجام IVF از ابتدا تا انتها، چقدر طول می‌کشد؟

IVF یک فرآیند پیچیده با مراحل متعددی است. به طور متوسط، می‌توانید انتظار داشته باشید که این روند درمانی، چهار تا شش هفته طول بکشد. این زمان شامل قبل از بازیابی تخمک می‌شود؛ یعنی زمانی که فرد داروهای باروری را مصرف می‌کند تا زمانی که برای بارداری، آزمایش می‌دهد.

2. درمان ناباروری با IVF شامل چه نوع آزمایشاتی است؟

اولین آزمایش در درمان ناباروری با IVF، یک آزمایش خون ساده برای خود و همسرتان است. این آزمایش شامل آزمایش قبل از زایمان، هورمون آنتی مولرین (AMH)، پروفایل هورمونی، برای اطمینان از صحیح بودن تعداد کروموزوم‌ها و قرار گرفتن آن‌ها در ترتیبی صحیح است. علاوه بر این، پزشک برای شما، یک سونوگرافی لگنی نیز انجام می‌دهد.

3. تزریق IVF به چه صورت انجام می‌شود؟

در طول چرخه IVF، از داروهای هورمونی تزریقی استفاده می‌شود تا کل تخمک‌های آن چرخه قاعدگی را به بلوغ همزمان و کامل، تحریک کند. پزشک شما بر اساس سن، سابقه پزشکی، سطح هورمون و نحوه پاسخگویی شما به چرخه‌های قبلی IVF، نوع دارو، دفعات و دوزهای مورد نیاز برای درمان را مشخص می‌کند.

4. درمان ناباروری با IVF چقدر در میزان باردار شدن مؤثر است؟

سن شما، یکی از مهم‌ترین عوامل در میزان موفقیت درمان ناباروری با IVF است. اگر زیر 35 سال سن دارید، شانس بارداری از طریق روش درمان IVF بسیار بیشتر و اگر بالای 40 سال سن دارید، کمتر است. نرخ تولد نوزاد زنده نیز متفاوت است و به شدت با سن مادر در ارتباط است.

5. آیا بارداری با روش IVF، روش پرخطری است؟

بارداری از طریق روش درمان ناباروری با IVF، به خودی خود، روش پرخطری در نظر گرفته نمی‌شود. اگر شرایط پزشکی مطرح باشد که مادر را در معرض خطر قرار می‌دهد، مانند سن بالای مادر، انتظار حاملگی چندقلویی یا فشار خون بالا. حاملگی IVF، از نوع حاملگی پرخطر محسوب می‌شود.

منابع

https://www.ivf.com.au/treatments/fertility-treatments/ivf-treatment

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/in-vitro-fertilization/about/pac-20384716

https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/22457-ivf