در این مقاله قصد داریم تا درباره خارش واژن و علت خارش واژن صحبت کنیم. منظور از فرج قسمت بیرونی اندام تناسلی زنان شامل لابیا، کلیتوریس، دهانه مثانه و دهانه واژن است. واژن یک لوله داخلی است که از دهانه رحم تا دهانه واژن کشیده میشود. بهتر است بدانید که قرمزی، تورم، احساس سوزش و خارش مزمن در اطراف فرج یا داخل واژن مساله طبیعی نیست و برای تشخیص علت آن باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
اصولا نحوه درمان خارش واژن به علائم و نتایج آزمایشهای انجامشده بستگی دارد. زیرا دلایل زیادی مانند واژینوز باکتریایی، عفونت قارچی، انواع بیماری‌های مقاربتی، تغییرات هورمونی، اختلالات پوستی و در موارد نادر سرطان فرج در بروز آن موثر هستند. در ادامه به جزئیات بیشتری از عارضه خارش واژن اشاره خواهیم کرد.
13 علت خارش واژن
ممکن است افزایش قند خون ناشی از دیابت در بروز خارش واژن موثر باشد اما از مهمترین علل شایع خارش واژن میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- عفونت قارچی واژن
- واژینوز باکتریایی
- مشکلات پوستی
- عفونت‌های مقاربتی
- زگیل تناسلی
- شپش تناسلی
- حساسیت به پدها در دوران قاعدگی
- تغییرات هورمونی با شروع یائسگی
- استرس بیش ازحد
- سرطان فرج
- خشکی واژن
- قرار گرفتن در معرض عوامل تحریک کننده
- سطوح پایین استروژن
در ادامه به توضیح هریک میپردازیم.
۱- عفونت قارچی واژن
بسیاری از زنان در طول زندگی خود دچار عفونت قارچی واژن یا کاندیدیازیس واژن میشوند. معمولا عفونت مخمری به دلیل رشد بیش ازحد قارچ کاندیدا آلبیکانس ایجاد میشود.
برای شما به عنوان یک زن این احتمال وجود دارد که در مقطعی از زندگی خود به عفونت قارچی مبتلا شوید. کاندیدا، یک میکروارگانیسم طبیعی در ناحیه واژن بوده که باعث عفونت‌های قارچی میشود. تغییر در داروها، هورمون‌ها یا یک صابون یا اسپری میتواند عفونت قارچی را بیشتر کند. کاندیدا به طور طبیعی در واژن‌های سالم زندگی می‌کند، اما زمانی که این میکروارگانیسم بیش از حد رشد کند، میتواند باعث عفونت قارچی شود که ممکن است منجر به خارش یا احساس سوزش در واژن شود. به غیر از خارش، عفونت‌های مخمری می‌توانند ترشحات غلیظ، سفید و شبیه پنیر را ایجاد کنند.
۲- واژینوز باکتریال
باکتری‌ها به طور طبیعی در واژن رشد میکنند تا آن را سالم نگه دارند. هنگامی که ترکیب باکتری نامتعادل باشد، انواع خاصی از باکتری‌ها امکان دارد بیش از حد رشد کنند که معمولاً گاردنرلا واژینالیس است. دوش واژینال، استفاده نکردن از کاندوم یا سایر روشهای بازدارنده و داشتن چندین شریک جنسی میتواند خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی را افزایش دهد. واژینوز باکتریایی اغلب منجر به بوی ماهی مانند واژن، سوزش در هنگام ادرار و ترشحات خاکستری، سفید یا سبز میشود.
واژینوز باکتریال یک عفونت باکتریایی شایع است که اغلب زنان در سنین باروری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا زمانی اتفاق میافتد که میزان باکتری‌های مفید واژن کاهش پیدا کرده و نتوانند مانع از رشد باکتری‌های مضر شوند. به همین دلیل، مصرف آنتی بیوتیک، فعالیت جنسی افراطی و استفاده از دوش واژینال در بروز آن موثر هستند.
از علائم شایع آن میتوان به سوزش و خارش واژن و خروج ترشحات غیرطبیعی با بوی ماهی از واژن اشاره کرد. ترشحات ممکن است رقیق، کف آلود و به رنگ خاکستری یا سفید مات باشند. البته این وضعیت گاهی علائمی ایجاد نمیکند. اگرچه این بیماری بر افرادی که از نظر جنسی فعال هستند تأثیر میگذارد، اما یک عفونت مقاربتی محسوب نمیشود. اصولا تشخیص بین عفونت قارچی واژن و واژینوز باکتریایی کمی دشوار است.
ابتلا به واژینوز باکتریایی در حین بارداری برای جنین خطرناک است. بنابراین، بهتر است برای درمان خارش واژن تعلل نکنید.
۳- مشکلات پوستی
شرایط پوستی میتواند ناحیه شرمگاهی و پوست اطراف فرج را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به خارش شود. برخی از بیماری‌های پوستی که ممکن است باعث خارش واژن شوند عبارتند از:
- اگزما
- درماتیت
- پسوریازیس
- گال
- کندوها
- پوست خشک
اگر مشکوک به بیماری پوستی هستید، با پزشک یا متخصص پوست صحبت کنید.
گاهی اوقات، شیوع این علائم در فرج نیز دیده میشود. از سایر مشکلات پوستی موثر در خارش واژن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درماتیت سبورئیک
- درماتیت تماسی آلرژیک
- فولیکولیت
- لیکن اسکلروزوس
اگر شخصی به هر یک از این بیماری‌های پوستی مبتلا باشد، میتواند با متخصص پوست یا متخصص زنان برای یافتن بهترین استراتژیهای درمانی مشورت کند.
۴- بیماری های مقاربتی
بیماری‌های مقاربتی گروهی از عفونت‌ها هستند که فرد میتواند پس از تماس جنسی با فرد ناقل به آن مبتلا شود. از بیماری‌های مقاربتی موثر در بروز خارش واژن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلامیدیا
- زگیل تناسلی
- سوزاک
- تبخال تناسلی
- تریکومونیازیس
- شپش شرمگاهی
این بیماری‌های مقاربتی می‌توانند علائم دیگری مانند خروج ترشحات غیرمعمول از واژن، احساس درد حین ادرار کردن و بروز زخم‌های تناسلی نیز ایجاد کنند.
درمان بهموقع بیماری‌های مقاربتی مهم است، زیرا برخی از آنها ممکن است مشکلات طولانی مدتی مانند بیماری التهابی لگن، ناباروری یا عوارض بارداری ایجاد کنند. جالب است بدانید که مادر میتواند برخی از بیماری‌های مقاربتی را در حین زایمان به نوزاد منتقل کند.
۵- زگیل تناسلی
زگیل تناسلی یا ویروس پاپیلوم انسانی که در اثر رفتارهای پرخطر جنسی در زنان و مردان ایجاد می شود با عارضه ها و نشانه هایی همراه است که یکی از آنها خارش در ناحیه واژن است و با جوش هایی قرمز رنگ نیز همراه است.
در صورت مواجهه با چنین بیماری بهتر است به متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید تا پس از بررسی های لازم علائم و عوارض ناشی از بیماری را کاهش داده تا در نهایت بتوان بیماری را درمان نمود.
درمان زگیل تناسلی در دختر مجرد (باکره) که بر اثر ویروس اچ پی وی یا به دلیل عواملی دیگر به وجود آمده باشد، امکان پذیر است و درمان با توجه به شرایط فرد مانند سن، سابقه پزشکی، تعداد زگیل ها و… انجام می شود.
۶- شپش تناسلی
از جمله دیگر عواملی که می تواند در خارش ناحیه تناسلی اثر گذار باشد شپش ناحیه تناسلی است. شپش ها در اثر علل مختلفی در ناحیه تناسلی ایجاد می شوند که برای رفع خارش ناحیه تناسلی بایستی ابتدا به رفع علت بروز بیماری پرداخت تا در نهایت بتوان خارش ناحیه تناسلی را درمان نمود.
۷- حساسیت به پدها در دوران قاعدگی
در بسیاری از موارد دلیل عمده خارش در دوران قاعدگی می تواند حساسیت هایی باشد که واژن نسبت به نوار بهداشتی های مختلفی دارد. از این رو مهم ترین توصیه متخصص زنان و زایمان این است که در صورت آنکه بدن شما به نوعی خاص از نوار بهداشتی واکنش نشان داد حتما آن را عوض کنید و از برند دیگر استفاده کنید.
برخی از موارد در این دوران ممکن است عفونت هایی خفیف ایجاد شود و خارش هایی را ایجاد کند که موقتی است. بنابراین با پایان دوران قاعدگی این خارش ها نیز از بین می رود.
۸- تغییرات هورمونی با شروع یائسگی
با کاهش استروژن و خشکی و آتروفی واژن که در دوران یائسگی اتفاق میافتد، خطر خارش واژن را افزایش می‌دهد. زیرا در این شرایط بافت‌های فرج و واژن نازک‌تر، خشک‌تر و انعطاف‌پذیرتر میشوند. این مساله ممکن است رابطه جنسی را برای خانم دردناک کند و حتی بعد از رابطه جنسی با خونریزی واژینال مواجه شود.
تزریق گاز CO2 یا همان کربوکسی تراپی یکی از بهترین پاسخگوهای درمان آتروفی واژن است.
۹- استرس بیش ازحد
استرس جسمی و روحی میتواند باعث سوزش و خارش واژن شود. زیرا سیستم ایمنی بدن را تضعیف و ساختار تناسلی را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند.
در مطالعات حیوانی نیز ثابت شده است که افزایش هورمون استرس کورتیزول بر سلامت واژن و افزایش خطر عفونت آن تأثیر میگذارد.
۱۰- سرطان فرج
اگرچه احتمال بروز سرطان فرج نادر است، اما خارش واژن ممکن است یکی از علائم آن باشد. از دیگر علائم آن میتوان به تغییرات پوستی در ناحیه فرج شامل تغییر رنگ یا ضخیم شدن پوست، خونریزی غیرمرتبط با پریودی و بروز تودهها اشاره کرد. معاینات سالانه زنان میتواند شانس تشخیص زودهنگام و کسب نتایج بهتر را افزایش دهد.
11. خشکی واژن
این نشانه بسیاری از شرایط است. خشکی واژن میتواند باعث احساس خارش واژن شود. همچنین میتواند باعث ناراحتی در هنگام رابطه جنسی یا خودارضایی شده؛ زیرا در حین دخول اصطکاک بیشتری ایجاد میشود که میتواند پوست را تحریک کند. روان کننده‌های مبتنی بر آب م به خشکی واژن کمک میکنند. مطالعه‌ای در سال 2017 که شامل 50 زن هندی بود، نشان داد که کرم‌های استروژن خشکی و خارش واژن را بهبود می‌بخشد.
12. قرار گرفتن در معرض عوامل تحریک کننده
پوست نزدیک فرج و واژن حساس است. مواد شیمیایی تحریک کننده در پدها، مواد شستشو، اسپری‌ها و سایر محصولات می‌توانند پوست را تحریک کرده و باعث خارش واژن شوند. به همین دلیل است که توصیه میشود برای شستن فرج از مصرف هر چیزی غیر از آب خودداری کنید. اگر مشکوک هستید که پد پوست شما را تحریک می‌کند، مارک دیگری را امتحان کنید یا به سمت تامپون یا کاپ قاعدگی بروید.
13. سطوح پایین استروژن
سطوح پایین استروژن در زنان جوان و یائسه شایع‌تر است، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. استروژن نقش مهمی در حفظ ترشحات واژن دارد. این ترشحات واژن دیواره واژن را روان می‌کند و اصطکاک را در هنگام مقاربت کاهش می‌دهد. سطوح پایین استروژن میتواند روانکاری طبیعی واژن را کاهش دهد. این موضوع میتواند منجر به خشکی واژن شود که احتمال دارد منجر به سوزش و خارش به خصوص در حین رابطه جنسی شود. سایر علائم استروژن پایین میتواند شامل پریودهای نامنظم یا غایب، خستگی و گرگرفتگی باشد.
حساسیت به این محصولات میتواند علت خارش واژن باشد
از نظر پزشکان نباید خارش واژن را به عنوان یک مساله ساده در نظر گرفت. زیرا گاهی اوقات میتواند نشانه ای از مشکلات جدی مانند عفونت‌های مقاربتی و حتی سرطان فرج باشد.
طبق تجربه، خارش خفیف فرج اغلب ناشی از استفاده از محصولاتی است که پوست حساس اطراف اندام تناسلی را تحریک میکنند. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- پدهای قاعدگی
- لباس‌های زیر غیرنخی و حاوی الیاف پلاستیکی
- مواد شوینده معطر
- کرمها، صابونها یا لوسیونهای معطر
- کاندوم لاتکس
- دئودورانتها و ژلهای شستشو بانوان حاوی عطر و اسانس
- اسپری‌های زنانه
- داروهای ضدبارداری موضعی مانند اسپرمکشها
- دستمال توالت معطر
در واقع محرکهای شیمیایی موجود در این محصولات، در تماس با واژن و فرج می‌توانند باعث ایجاد یک واکنش آلرژیک به نام درماتیت تماسی شوند.
این مشکل با خارش، قرمزی و درد همراه است. خارش معمولا پس از قطع مصرف این محصولات از بین میرود. چندین سال است که متخصصان مراقبتهای بهداشتی استفاده از این محصولات را برای تمیز کردن واژن توصیه نمیکنند.
البته بهتر است بدانید که اصطکاک یا ساییدگی ناشی از تماس لباس زیر یا فعالیت جنسی نیز میتواند باعث خارش واژن شود. در صورت احساس خارش از خاراندن یا مالیدن پوست خودداری کنید، زیرا این کار میتواند وضعیت را بدتر کند.
افرادیکه مشکوک به آلرژی به لاتکس هستند می‌توانند از پزشک خود در مورد جایگزینهای کاندوم لاتکس سوال کنند. کاندومهای بدون لاتکس برای خرید در داروخانه ها در دسترس هستند.
بیشتر بخوانید: علت بوی بد واژن چیست
راهکارهایی برای پیشگیری از خارش واژن
تجربه نشان داده است که توجه به نکات زیر میتواند به کاهش احتمال بروز خارش واژن کمک کند:
- همیشه ناحیه تناسلی خود را تمیز و خشک نگه دارید.
- در طول روز از لباس‌های گشاد و لباس‌های زیر نخی استفاده کنید و هنگام خواب لباس زیر خود را درآورید.
- بلافاصله بعد از شنا یا ورزش لباس خیس یا مرطوب خود را عوض کنید.
- هنگام تمیز کردن ناحیه تناسلی از صابون استفاده نکنید و همان آب گرم کافی است.
- از دوش واژینال اجتناب کنید، زیرا باکتری‌های مفیدی که به مبارزه با عفونت‌ها کمک میکنند را از بین می‌برد.
- از اسپری‌های بهداشتی، عطرها یا پودرها در نزدیکی واژن استفاده نکنید.
- اگر عفونت دارید در هنگام پریودی بهجای تامپون از پد استفاده کنید.
- بعد از مدفوع کردن، از جلو به عقب ناحیه تناسلی خود را پاک کنید. زیرا برخی از باکتری‌های گوارشی باعث بروز عفونت واژینال میشوند.
- اگر دیابت دارید، قند خون خود را تحت کنترل نگه دارید.
- از برقراری رابطه جنسی محافظتنشده و با افراد مختلف پرهیز کنید.
نحوه صحیح تشخیص علت خارش واژن
معمولا پزشک در هنگام ویزیت در مورد شدت و مدت زمان بروز خارش واژن و کیفیت فعالیت جنسی شما سوالاتی میپرسد. در مواردی به معاینه لگن نیز نیاز است. در طول معاینه لگن، پزشک متخصص زنان و زایمان فرج شما را بررسی می‌کند و ممکن است از یک اسپکولوم نیز برای دیدن داخل واژن استفاده کند.
همچنین ممکن است نمونهای از بافت پوست فرج یا ترشحات واژن را برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال کند. بسته به علائم شما، احتمالا به نتایج آزمایش خون یا ادرار نیز برای درمان خارش واژن نیاز است.
درمان خارش واژن
هنگامیکه پزشک شما علت اصلی خارش واژن را پیدا کرد، گزینه های درمانی را توصیه می‌کند.
♦ به عنوان مثال، عفونت‌های قارچی واژن با داروهای ضدقارچ درمان میشوند. این‌ها به اشکال مختلف از جمله کرم، پماد خارش واژن یا قرص موجود هستند.
♦ واژینوز باکتریایی معمولا با آنتیبیوتیک خوراکی یا موضعی درمان میشود. با وجود رفع علائم، حتما داروی آنتیبیوتیک خود را به صورت کامل مصرف کنید.
♦ بسته به نوع بیماری مقاربتی، میتوان از آنتی بیوتیکها، داروهای ضدویروس یا ضدانگل برای داروی خارش واژن استفاده کرد.
♦ تا زمانیکه عفونت از بین برود از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.
♦ خارش ناشی از تغییرات هورمونی یائسگی را میتوان با مصرف کرم، قرص یا حلقه واژن حاوی استروژن درمان کرد.
♦ خوشبختانه در سایر شرایط، خارش و سوزش واژن بهصورت خودبه خود برطرف میشود. با این وجود، میتوانید از کرمها یا لوسیونهای استروئیدی برای کاهش التهاب و درد استفاده کنید.
برای درمان خارش شدید واژن چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خارش آنقدر شدید است که زندگی روزمره یا خواب شما را مختل کرده است، مهم است که برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. اگر چه بیشتر علل موثر در بروز آن نگران کننده نیستند، اما دکتر سعیده اسدی متخصص زنان و زایمان میتواند با تشخیص دقیق مانع از بروز مشکلات بیشتر شود.
اصولا اگر خارش واژن شما بیش از یک هفته ادامه پیدا کرد و با علائم دیگری مانند موارد زیر همراه شد، مراجعه به پزشک ضرورت دارد:
- بروز زخم یا تاول روی فرج
- احساس درد یا حساسیت در ناحیه تناسلی
- بروز قرمزی یا تورم در ناحیه تناسلی
- مشکل در ادرار کردن
- خروج ترشحات غیرمعمول از ناحیه واژن
- احساس ناراحتی در طول رابطه جنسی
سخن آخر
بنابراین، خارش واژن یک علامت مهم است که میتواند به هر دلیلی بروز کند. توصیه میکنیم برای رفع نگرانی و درمان خارش واژن در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید و به هیچ عنوان سعی نکنید خودسرانه خود را درمان کنید.
خوشبختانه در اغلب اوقات، خارش واژن یا فرج بهصورت خودبهخود یا با دارودرمانی رفع میشود. اما روش درمان با توجه به علت زمینه ای بیماری مشخص می گردد. همان طور که ذکر شد ابتدا بهتر است دلایل و عوامل مختلف خارش واژینال مشخص گردد، تا روش های درمان متفاوت تعیین گردد.
برگرفته از:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/316595
https://www.webmd.com/women/vaginal-itching-burning-irritation
